Apert Sendromu, nadir görülen genetik bir hastalıktır . FGFR2 (Fibroblast Growth Factor Receptor 2) genindeki mutasyon sonucu gelişen bu sendromda, vücudun normal gelişimi bozulmuştur. Genellikle, kafatası, yüz, eller ve ayaklarda belirgin şekil bozuklukları ile kendini gösterir. Bu sendromun temel özelliği, vücuttaki bazı kemiklerin normalden daha erken kaynaşması ve bu durumun çeşitli anatomik bozukluklara yol açmasıdır. Apert Sendromu ellerin ve ayakların simetrik ve ağır formda sindaktili durumu ile giden kraniyosinostoz durumlarından (kafa kemiklerinin birleştikleri yerden erken kapanması) biridir. Kraniyofasyal anomaliler arasında kraniyosinostoz, oküler hipertelorizm ve orta yüzde hipoplazi (gelişme geriliği) sık görülür. Apert Sendromu olan hastalarda simflangizm (parmak eklemlerinin yapışık ve hareketsiz durumda olması) ve simetrik kompleks ve bilateral sindaktililer (yapışıklıklar) nedeni ile el fonksiyonu kısıtlıdır.
Daha nadir olarak %5’ten az sayıda hastada omuz ve dirsek sinostozu nedeniyle omuzda da hareket kısılılığı görülebilmektedir.
APERT SENDROMU SEBEBİ NEDİR VE HANGİ DURUMLARDA GÖRÜLÜR?
65000 canlı doğumda 1 görülme olasılığı mevcuttur.
Apert Sendromunda FGFR2 (Fibroblast Growth Factor Receptor 2) gibi genetik mutasyonlar, Otozomal Dominant kalıtım rol oynamaktadır. Genetik mutasyonların ağırlığı ekstremitelerdeki deformitelerin ağırlığı ile doğru orantılıdır.
Apert sendromu tanısı nasıl konulur?
Hastanın pediatrist, tıbbi genetik ve cerrah tarafından değerlendirilmesi, fizik muayene, röntgen ve tomografi gibi radyolojik görüntülemelerinin incelenmesi sonucunda konulur.
Apert sendromu sınıflaması nasıl yapılır?
Van Heest Sınıflamasına göre Apert Eli 3 tipe ayrılır.
Tip 1:
En sık görülen hafif formudur. 1 ve 2. Parmak aralığında basit sindaktili mevcuttur. 2,3 ve 4. Parmaklarda kemik ve yumuşak dokuyu içeren sindaktili (yapışıklık) mevcuttur. 4. Ve 5. Parmak arasında basit sindaktili mevcttur. Diğer parmak eklemlerinin aksine 5. Parmak DIP (distal interfalangeal eklemde minimal hareket açıkılığı mevcuttur. Radyal klinodaktili (parmakta eğrilik) görülebilir.
Tip 2:
Başparmaktada yapışıklık olması nedeniyle Tip 1’den daha ağır bir formdur. Başparmak ve işaret parmağı arasında sadece yumuşak doku içeren, kemik içermeyen sindaktili (yapışıklık) mevcuttur. Tip 1’deki gibi 2,3 ve 4. Parmaklarda kemik ve yumuşak dokuyu içeren sindaktili (yapışıklık) mevcuttur ve metakarpal kemiklerle de ilişkili olabilmektedir. 4. Ve 5. Parmak arasında kompleks sindaktili mevcuttur. Avuç içi konkav bir görünümdedir.
Tip 3 :
En az görülen ve en ağır formudur. 1, 2, 3 ve 4. Parmaklar arasında hem kemik hem de yumuşak doku içeren kompleks füzyon (birleşme) mevcuttur. Bazı vakalarda başparmak ve işaret parmağı ayırt edilememektedir. 4 ve 5. Parmaklar arasında genelde basit ve komplet sindaktili (yapışıklık) mevcuttur.
‘Apert eli’ anatomisi
Apert eli, Apert sendromunun bir parçası olarak elin anatomik yapısındaki ciddi değişiklikleri ifade eder. Apert sendromunda genellikle el ve parmaklarda gelişimsel bozukluklar görülür. Bu bozukluklar, elin anatomik yapısında belirgin değişikliklere neden olabilir.
Apert Eli Anatomisi
Apert sendromunda, ellerde ve parmaklarda yaşanan gelişimsel bozukluklar şu şekilde özetlenebilir:
Parmakların Kaynaşması (Sindaktili):
Apert sendromunun en yaygın özelliği, ellerdeki parmakların birbirine kaynamasıdır. Bu duruma sindaktili denir.
Parmaklar genellikle 2. ve 3. parmaklar, 3. ve 4. parmaklar arasında kaynaşabilir.
Kaynaşma, deri veya kemik üzerinde olabilir. Bazen, sadece derinin kaynaşması, bazen de kemiklerin birleşmesi söz konusu olabilir.
Kısa Parmaklar ve Kısmi Eksiklikler:
Apert sendromu olan bireylerde parmaklar genellikle kısa ve incelmiş olabilir.
Bazı parmaklar, diğer parmaklardan daha kısa olabilir veya tamamen eksik olabilir. Örneğin, bazen baş parmak (poliks) veya küçük parmak (serçe parmağı) gelişmeyebilir.
Çarpık Parmaklar:
El parmakları genellikle düz değildir. Genetik bozukluk nedeniyle, parmaklarda belirgin çarpıklıklar olabilir.
Parlak eklemler veya diğer parmak eklemlerinde fleksiyon deformiteleri de görülebilir.
Fistül ve Damar Anormallikleri:
Ellerdeki damar yapıları da normalden farklı olabilir. Damarlar bazen anormal şekilde genişleyebilir ya da daha ince olabilir.
Yine, cilt altı dokularında da anormallikler olabilir.
Elin Güçsüzlüğü:
Elin kas yapısı, parmak kaynaşması ve diğer anatomik bozukluklar nedeniyle, genellikle normalden daha zayıf olabilir.
Elin fonksiyonel kullanımı sınırlanabilir, çünkü parmaklar düzgün hareket edemez ve elin kavrama yeteneği azalmış olabilir.
Ne zaman tedavi edilir?
Genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Özellikle kafatası ve yüz deformitelerinin düzeltilmesi, parmak kaynaşmalarının ayrılması ve eklem hareketliliğinin artırılması amacıyla cerrahi işlemler yapılır. Ayrıca, fiziksel terapi ve estetik düzeltmelerle hastaların yaşam kalitesi iyileştirilebilir. Hastanın el deformitesine eşlik eden kraniyofasyal veya diğer konjenital deformitelerinin anesteziye engel bir durum teşkil etmemesi durumunda, 6. Aydan itibaren yapışıklıkların açılması önerilmektedir. Yapışıklıkların açılması ameliyatının hemen sonrasında hastanın el fizyoterapisi ile el fonksiyonlarının optimize edilmesi hedeflenir.
Tedavide amaç nedir?
Cerrahi müdahale ile kaynaşan parmaklar arasındaki boşluklar anatomik olarak düzeltilir. Bu sayede, parmakları birbirinden ayırmak ve her parmağın bağımsız hareket etmesi amaçlanır. Cilt greftleri kullanılarak, yeni parmak aralıkları oluşturulabilir. Cilt grefti, genellikle sağlıklı bir bölgeden alınarak yapışıklık olan bölgeye yerleştirilir. Bu sayede parmaklar arasındaki boşluklar artırılır ve elin fonksiyonu iyileştirilir.
Eklemlerin hareket etmesi sağlanarak, elin kavrama gücü ve ince motor becerileri yeniden kazandırılabilir
Ayrıca elin estetik görünümü düzeltilmeye çalışılır. Parmakların daha doğal bir şekilde ayrılması, cilt greftlerinin düzgün bir şekilde yerleştirilmesi ve iyileşme süreciyle ilgili olarak estetik düzeltmelerin yapılması sağlanabilir
Nasıl tedavi edilir ?
Apert Sendromu multidisipliner tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Cerrahi, pediatri, genetik, anestezi, fizik tedavi alanında uzman bir ekip gerektirir. Radyografik değerlendirme ve fizik muayene sonrası elin fonksiyonu değerlendirilir, tedavi amaçları gözden geçirilir. Ebeveynler tarafından yapılabilecek pasif eklem hareket açıklığı arttırılması için egzersizler önerilir ve en erken dönemde başlanır.
Cerrahi tedavi; ele fonksiyonellik kazandırmak amacıyla parmaklar arasındaki hafiften ağır forma kadar olabilecek sindaktili (yapışıklık) ayrılmasını, parmak aralıkların oluşturulmasını, kemik sinostozlarının (yapışıklık) tedavisini içermektedir. Cerrahi tedavi, tüm parmaklarda yapışıklık mevcut ise, parmaklarda ve ciltte dolaşım problemi gelişmesini önlemek için birden fazla aşamalı olarak planlanmaktadır.
Aşamalı planlanan ameliyatların 5-6 yaşlarına kadar tamamlanması hedeflenir.
Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmelidir?
Operasyon sonrasında el fizyoterapisi önerilir, çeşitli oyun ve aktivitelerle hastanın elini kullanması teşvik edilir, kaba ve ince kavrama, kıstırma gibi el hareketlerinin yapılması, fonksiyonların optimize edilmesi hedeflenir.
Ektrodaktili olarak da bilinen, elde V şeklinde bir yarık deformitesinin oluştuğu, elin orta kısmındaki parmaklarda eksiklik görülen veya şekil bozukluğu oluşturan patolojik ek kemiklerin varolabildiği doğumsal bir el anomalisidir. Parmaklarda eksiklik en sık elin orta kısmında görülür. Daha nadiren de başparmak ve serçe parmak kısmında meydana gelebilir. Serçe parmak(5.parmak) her zaman mevcuttur. Erkeklerde beş kat daha fazla sıklıkta görülür. Yaklaşık 90 bin doğumda bir görülmektedir. Tek elde ortaya çıkabileceği gibi, her iki elde de görülme olasılığı mevcuttur. Hastaların büyük çoğunluğunda yarık el deformitesine yarık ayak deformitesi de eşlik eder.
Yarık el sebebi nedir ?
Embriyolojik gelişim esnasında elin yumuşak doku ve kemik yapılarında merkezi büyüme ve gelişmeyi sağlayan basamaktaki problem nedeniyle görülür. Eli oluşturacak olan tomurcuk yapılarında mutasyon veya defekt nedeniyle el yarık gelişir. Tam olarak nedeni açıklanamamakla beraber ailesel geçişli olabilmektedir. Ailesel geçişli olgular otozomal dominant olarak bilinmektedir.
Tanı nasıl konulur ?
Doğumdan sonra yapılan fizik muayenede parmaklarda eksiklik veya sindaktili (yapışık parmaklılık) olması nedeniyle elde V şeklinde bir açıklık tespit edilir. Aynı zamanda ayakta da görülebilir.
Gözlerde anomali, konjenital kalp hastalıkları, yarık damak dudak, yarık ayak, sağırlık ve diğer ekstremitelerde kemik ve eklem anomalileri eşlik edebilir. Bu konjenital anomaliye en sık eşlik eden sendrom EEC (ektrodaktili, ektodermal displazi, yarık) sendromudur. EEC sendromunda yarık el veya ayak, nazo-lakrimal kanal tıkanıklığı, yarık dudak – damak, ürogenital anomaliler, iletim tipi işitme kaybı, mandibulofacial dizostos görülebilir.
Yarık el sınıflaması nasıl yapılır?
Manske ve Halikis Sınıflaması
Tip 1: Başparmak ve işaret parmağı arasındaki aralık normaldir.
Tip2a: Başparmak ve işaret parmağı arasındaki aralık hafif derecede daralmıştır.
Tip 2b: Başparmak ve işaret parmağı arasındaki aralık ağır derecede daralmıştır.
Tip 3: Başparmak ve işaret parmağı arasında sindaktili (yapışıklık parmaklılık) mevcuttur.
Tip 4: İşaret parmağındaki kemik yapılar mevcut değildir ve başparmak ve işaret parmağı arasındaki boşluk yarık deformitesi ile birleşmiştir.
Tip5: Başparmak yapıları kaybolmuş, başparmak ve işaret parmağı arasındaki boşluk tamamen yok olmuştur.
Yarık el ne zaman tedavi edilir ?
Deformite zamanla kötüleşeceğinden hastalar bir yaşına kadar tedavi edilmelidi. Operasyon genel anestezi altında gerçekleştirilir. r. Malformasyonun düzeyine bağlı olarak ileriki dönemlerde ek operasyonlar planlanır. Planlanan ek ameliyatlar yaklaşık 6 ay arayla yaklaşık 2 yaş veya hasta okula başlamadan tamamlanmalıdır.
Yarık el tedavisinde amaç nedir?
Tedavde amaç öncelikle mevcut yarığın kapatılarak elin fonksiyonel şekilde kullanılabileceği biçide deformitenin düzeltilmesi ve kozmetik açıdan tatmin edici bir görünüme ulaşılmasıdır .Bununla birlikte elin İnce motor hareketlerini, kıstırma ve kavrama gibi hareketleri yapabilmesi için başparmak ve işaret parmağı arasında fonksiyonel bir boşluk oluşturulması ,El ve parmak kemiklerinin stabilizasyonunun sağlanması ve parmaklar? daki deformitelerin düzeltilmesi amaçlanır.
Yarık el nasıl tedavi edilir ?
Yarık el cerrahi yöntemlerle tedavi edilir. Cerrahi yarığın kapatılmasından ibaret değildir, vakanın özelliklerine ve ağırlığına göre şekillenir. Eğer başparmak ve ikinci parmak arasındaki aralık dar veya gelişmemişse bu yapının rekonstrüksiyonu mutlaka gereklidir. Cilt ve eldeki kemikler yeniden düzenlenir ve sabitlenir. Anormal görünümde olan parmaklardaki deformasyonlar düzeltilir. Başparmak eksikliği mevcutsa parmak nakli yapılabilir.
Ameliyatın en önemli endikasyonu yarıkta yatay kemik varlığıdır, bu kemiğin varlığı büyüdükçe yarığı genişletmesi nedeniyle tehlikelidir.
Parmaklara işlevsellik ve iyi görünüm kazandırmak amacıyla yatay kemik çıkarılması, sindaktili varsa yapışık parmakların ayrılması, altıgen şekilli flep ile parmak arası oluşturulması ve Z plasti ile yarık kapatılması ameliyatları yapılabilir.
Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmelidir ?
Ameliyatta parmak kemikleri teller ile stabilize edilir ve 6 haftalık bir alçı tedavisi uygulanır. Bu sürede alçının çıkarılmaması ve yara bakımının düzgün yapılması önemlidir.
Ameliyatın uzun dönem sonucunda çocuğun nesneleri parmaklarıyla kavrayabilmesi, sıkıştırabilmesi ve serbest bırakabilmesi beklendiğinden uygun şekilde rehabilitasyon uygulanması önemlidir. Yarık el ve ayak hastaları hem sosyal hem de pskikolojik olarak durumdan etkilenmektedir. Fizik tedavi ile, çocuğun elini kullanmayı sakınmaması için çeşitli oyunlarla desteklenmeli, günlük aktivitelerine entegre edilmelidir.
Yarık Ayak
Doğumsal olarak ayakta metatars, bilek ve parmakların yokluğu nedeniyle yarık mevcuttur. Genelde iki taraflıdır. Ayak yarığının tedavisindeki esas amaç yürümede sorun ve ağrı olmaması, hastanın ayakkabı giyebilmesi, görünümün estetik açıdan düzeltilmesidir. Ayakta da eldeki gibi altıgen ve üçgen flepler planlanarak yarık kapatılması ameliyatları yapılmaktadır.
Skafoid kaynamaması, bileğinizdeki sekiz küçük kemikten biri olan skafoid kemiğinin kırıldıktan sonra düzgün şekilde iyileşmemesi durumudur. Normalde kemik kırıldıktan sonra, kırık parçaların bir araya gelip yeni kemik dokusuyla birleşmesi beklenir. Ancak skafoid gibi bazı kemiklerde bu süreç her zaman sorunsuz işlemez. Özellikle kan dolaşımının zayıf olduğu bölgelerde oluşan kırıklarda, kemik uçlarına yeterli besin ve oksijen ulaşamazsa kaynama gerçekleşmeyebilir.
Skafoid kemiği, el bileğinizin iki karpal sırası arasında yer alır ve bu bölgede düzgün bir hizalanma ile hareketin sağlıklı şekilde sürdürülmesinde kritik rol oynar. Eğer bu kemik doğru şekilde kaynamazsa zamanla el bileğinde ağrı, hareket kısıtlılığı, tutukluk ve uzun vadede kireçlenme (artroz) gibi ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.
Skafoid’in kendine özgü bir şekli vardır; fasulyeye benzeyen bu kemik hem üç boyutlu bir yapıdadır hem de damar ağı açısından özel bir yerleşime sahiptir. El bileğine yakın olan kısmı, yani proksimal parçası, özellikle zayıf kanlanma alır. Eğer bu damarlar kırık sırasında hasar görürse, kemiğin bu kısmı canlılığını kaybedebilir (avasküler nekroz) ve bu da iyileşme sürecini engelleyebilir.
Genellikle bir skafoid kırığı, tanı konmasından sonra alçı ile tedavi edilir. Ancak bazı durumlarda kırık parçaları yer değiştirmişse ya da belirli bölgelerde ise cerrahi müdahale gerekebilir. Yine de her iki durumda da, eğer kırık altı ay içinde iyileşmemişse, bu durum nonunion yani kaynamama olarak tanımlanır. Daha kısa süreli ama yavaş ilerleyen iyileşmelere ise gecikmiş kaynama denir.
Kaynamayan bir skafoid kırığı, sadece kemiğin kendisini değil, bileğin genel işlevini de etkiler. Çünkü skafoid, bilekteki diğer kemiklerle birlikte dengeli bir yapı oluşturur. Kaynama olmadığında, bu denge bozulur, kemiğin parçaları birbirinden bağımsız hareket etmeye başlar ve bu durum bilekte mekanik sorunlara, ağrıya ve ilerleyici eklem hasarına yol açar.
Bu nedenle, özellikle bilek üzerine düşme sonrası geçmeyen ağrı, hassasiyet ve fonksiyon kaybı varsa, durum mutlaka ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Erken tanı ve doğru tedaviyle, skafoid kırıkları genellikle sorunsuz iyileşir ve komplikasyonlar önlenebilir.
Özellikle kol açıkken el bileği üzerine düşme sonrası skafoid kırığı oluşabilir. El bileği kemikleri arasında en sık kırık meydana gelen kemiktir. Skafoid yapısı ve damarlanması enteresan bir kemiktir. Fasulyeye benzer 3 boyutlu değişken bir şekli vardır. Kemiğin kanlanması ve damar yapılarının yerleşimi nedeni ile el bileğine yakın olan kısmın dolaşımı zayıftır. Kırık sonrası kanlanmayı sağlayan damar yapıların hasarlanması olabilir ve kemiğin bir kısmının dolaşımı bozulur(avasküler nekroz) bu nedenle kırık kaynaması sağlanamayabilir.
Kırıkta 6 ay sonra kaynama sağlanamamasına nonunion denir. Kırığın normal kaynama süresinden uzun süren kaynama sorunlarına gecikmiş kaynama adı verilir. Skafoid kamik kaynamaması(nonunion) el bileği fonksiyonlarını etkiler, el bileği kemiklerinin oluşturduğu iki sıra arasında denge bozulur. Skafoidin iki parçası bağımsız olarak hareket eder. Bu, el bileği ekleminde kireçlenme oluşumunu artıracak el bileği mekanik sorunlarını doğurur.
Kırık sonrası uzun süre alçılama ile iyileşme sağlanmayan veya operasyon sonrası kırık kaynaması sağlanamayan olgularda nonunion görülür. Skafoid kırıklı bazı hastalar kırık oluştuğunun ve sonrasında kaynamadığının farkında değildirler. El bileği ağrısı ile doktora başvurulduğunda kırık olduğu saptanır. Bu tip hastalarda hayatlarının bir döneminde ihmal ettikleri el bileği travma hikayesi mevcuttur. Direkt film bilgisayarlı tomografi ve MRI tanıda yararlıdır.
Belirgin kireçlenme olmamış ise tedavinin amacı kemik kaynamasının sağlanmasıdır. Avaskuler nekroz denilen el bileğine doğru olan kemik kırık kısmının dolaşımının bozulması tedavi kararının verilmesinde etkilidir. Tedavide kırık fragmanlarının uçlarının tazelenmesi, sonrası araya yerleştirilen başka bir yerden alınan kemik grefti konarak vida veya teller yardımı ile sabitleme yapılır. Eğer üst kemik kırık kısmında dolaşım bozukluğu var ise damarlı kemik nakli yapılarak kırık kaynaması ve kemik beslenmesi sağlanmaya çalışılır. Eğer el bileğinde kireçlenme başlamış ise daha fazla skafoidin kaynatılması için çaba sarf etmeye gerek yoktur. Burada amaç ağrısız ve fonksiyonel olarak kullanılabilecek bir el bileği yaratmaktır. El bileği kireçlenmesinin derecesine bağlı olarak etraf eklemlerin hangisinin korunacağına karar verilmelidir. Radial stiloidektomi(radius kemiğinin kireçlenen bir kısmının çıkarılması), proksimal sıra karpektomisi(el bileği kemiklerinin üst sırasının çıkarılması), el bileği sınırlı dondurulması ve skafoid alt pol çıkarılması, çok yaygın artritlerde total el bileği dondurulması planlanır
Skafoid kırıklarına nasıl tanı konulur?
Bu kırık genellikle kol açıkken düşme sonucu, elin üzerine alınan ani darbelerle oluşur ve el bileği kemikleri arasında en sık kırılan kemik olarak bilinir. Skafoid kırıkları genellikle başlangıçta şiddetli ağrılarla kendini göstermez. Kırık sonrası hafif ağrı, özellikle el bileği çevresinde, genellikle diğer hafif yaralanmalarla karıştırılabilir. Ayrıca, kırık bazen zamanla daha belirgin hale gelir, bu da tanıyı zorlaştırabilir.
Skafoid kemiği, el bileğinin derinlerinde yer alan ve anatomik olarak zor görünen bir kemiktir. İlk röntgen çekildiğinde kırık çoğu zaman görünmeyebilir, çünkü kırık, kemiğin yalnızca bir kısmını etkileyebilir veya kemik tamamen kaymamış olabilir. Ayrıca, skafoid kemiğinin belirli bölgelerinde kan akışı sınırlıdır, bu da kaynamayı ve iyileşmeyi zorlaştırabilir.
Küçük ve mikroskobik kırıklar bile başlangıçta sadece hafif ağrı veya bileklerde hassasiyet gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Kimi zaman insanlar bu belirtileri önemsemezler ve daha büyük bir soruna dönüşene kadar tedavi edilmez.
ilek ağrısının daha yaygın sebepleri (burkulma, tendon iltihabı, vb.) skafoid kırığı ile karıştırılabilir. Kırığın başlangıçta doğru teşhis edilmemesi, tedavi sürecinin gecikmesine yol açabilir.
Skafoid kaynamaması ne gibi belirtiler gösterir?
Skafoid kaynamaması genellikle el bileği ve parmaklarda sürekli ağrı, el bileğinde hareketlerde zorluk ve kısıtlanma , bilekte şişlik ve hassaiyet yaratabilir. Zaman içinde el bileğindeki ağrı şiddetlenerek hastanın hayataını olumsuz yönde etkileyebilir.
Skafoid kaynamamasında tedavi nasıl yapılır ?
Skafoid kaynamamanın tedavisi, kemiğin ne kadar süredir kırık olduğuna, kan dolaşımının zarar görüp görmediğine ve semptomların ne kadar şiddetli olduğuna bağlıdır.
Cerrahi Olmayan Tedavi
Bazı durumlarda, özellikle hasta yaşlıysa veya bileğini fazla kullanmıyorsa, cerrahi olmayan yöntemler denenebilir. Bu tedavide hastaya bileğini sabit tutması ve kemiğin iyileşmesine yardımcı olması için bir alçı veya atel önerilir. Ancak kemiğin uzun süredir kırık olduğu durumlarda bu yöntem çoğunlukla başarılı olmaz ve ameliyat ile tedavi seçeneği düşünülür.
Skafoid kaynamaması ameliyatla tedavi
Skafoid kaynamamanın tedavisinde en yaygın yöntem cerrahidir. Özellikle kırığı uzun süre önce oluşan ve sürekli ağrı şikayeti olan hastalar ile günlük hayatta elini aktif olarak kullanan bireylerde cerrahi tedavi ön planda düşünülmelidir.
Ameliyatta kemiğin kırılan ve kaynamayan bölgesi bulunarak zaman içinde oluşmuş sert dokular temizlenir. Kemiğin doğru pozisyona getirilmesi için gerekli düzeltmeler yapılır. Bu aşamada çoğlunlkla kırık hattında taze kemik dokusu koyarak kaynamanın hızlandırılması amaçlanır. Kullanılacak taze kemiki dokusu vücudun başka bir yerinden (genellikle dirsekten veya el bileğinden ) alınarak kırık hattına taşınır. Alınan bu dokuya kemik grefti adı verilir. Buna kemik grefti denir. İki türü vardır:
Damarsız Kemik Grefti: Skafoidin kan dolaşımı bozulmamış, damar yapısının hala sağlam olduğu düşünülüyorsa bu tür greft kullanılırç iyiyse kullanılır. Kemik grefti, kırık parçaların bir araya gelmesine yardımcı olur. Özellikle kemiğin içi her iki parçada yeterince boşaltıldıktan sonra araya yerleştirilen kemik greftinin fiksasyonu ile kaynama sağlanmaya çalışılır.
Damarlı Kemik Grefti : Skafoidin kan dolaşımı zarar görmüşse ,kemiği besleyen damarlar artık çalışmıyorsa bu greft tercih edilir. Greft, iyileşmeyi artırmak için küçük bir kan damarı içerir. Kemik dokunun periost denen üst zarı ile beraber kan damarları korunarak kaldırılması va kırık hattına taşınıp kırık arasına uygun şekilde yerleştirildikten sonra tespiti sağlanır.
Kırık uçları temizlenip kırık hattı doğru pozisyona getirildikten sonra araya taze kemik dokusu içeren kemik greftleri uygun şeilde yerleştirilir ve tüm parçaların iyileşme tamamlanıncaya kadar sabit bir şekilde durabilmesi için tespit edilir. Kemik tespiti için genellikle vidalar veya teller kullanır.
Yaygın olarak kullanılan bir vida türü, “başsız kompresyon vidasıdır. Bu vida, kemik parçalarını bir arada tutar ve kemiklerin doğru pozisyonda iyileşmesine yardımcı olur. Aynı zamanda kırık hattına oluşturulan kompresyon nedeni ile kırık kaynaması sağlanmaya çalışılır. Bazı durumlarda kırık tespiti için teller de kullanılabilir.
Artroskopik skafoid kaynamama tedavisi, skafoid kemiğinin kırık sonrası iyileşmemesi durumunda minimal invaziv bir cerrahi kapalı kameralı yöntemle tedavi edilmesi işlemidir. Artroskopi, küçük kesilerden sokulan bir kamera ve özel aletler kullanılarak yapılan bir cerrahi tekniktir. Bu yöntem, açık cerrahiye kıyasla daha az doku hasarı, daha az ağrı ve daha hızlı iyileşme süresi sağlar.
Artroskopik tedavi küçük kesilerle yapıldığı için doku hasarı azdır. Açık cerrahiye göre daha az ağrıya neden olur. İyileşme süreci daha hızlıdır. Küçük kesiler nedeniyle daha az iz kalır. Artroskopik kamera sayesindeel bileğindeki tüm yapıların incelenmesi mümkün olur ve hasarlı yapıların tespit ve tamiri yapılabilir.
Hangi durumlarda artroskopik tedavi tercih edilir ?
Artroskopik tedavi, skafoid kırığının iyileşmemesi (nonunion), kırık bölgesinde minimal yer değiştirme (deplase) olması ,avasküler nekroz (AVN) olmaması veya erken evrede olması ve hastanın genel sağlık durumunun uygun olması durumlarında tercih edilebilir.
İşlem sırasında açık cerrahiye benzer şekilde kırık bölgesindeki ölü veya hasarlı dokular ve kemik yüzeyleri tazelenir ve kırık bölgesine dirsek ve el bileği bölgesinden alınan kemik grefti yine kapalı yöntemler ile yerleştir. Bu sayede kırık parçalar arası boşluklar taze kemik dokusu ile doldurularak iyileşme süreci desteklenir. Kırık parçaları bir arada tutmak için başsız kompresyon vidaları veya teller kullanılır ve kemiklerin doğru pozisyonda kaynamasını sağlanır.
İşlem sırasında artroskopik kamera ile kırık bölgesi sürekli izlenir ve doğru hizalamanın sağlandığından emin olunur. Gerçekleştirilen tüm işlemler kapalı yöntemle olduğundan çevredeki yumuşak dokulara hasar verilmeden iyileşme süreci hızlandırılmış olur.
Artroskopik skafoid kaynamama tedavisi başarı şansı erken evre skafoid kaynamamalarda ve avasküler nekroz olmayan vakalarda daha yüksektir.
İleri derecede avasküler nekroz (AVN) olan hastalar, skafoid kemiğinde ciddi yer değiştirme veya çökme olan vakalar, bilekte ileri derecede artrit (SNAC evre 3-4) olan hastalar kapalı kameralı sistem ile tedavi için uygun hastalar değildir.
Artroskopik tedavi, özellikle genç ve aktif hastalar için avantajlıdır. Daha az doku hasarı, daha hızlı iyileşme ve daha az skar oluşumu gibi avantajları nedeniyle tercih edilir. Ancak her hasta için uygun olmayabilir; tedavi kararı, doktorunuz tarafından detaylı bir değerlendirme sonrası verilir.
Artroskopik skafoid kaynamama tedavisi, modern cerrahi tekniklerin avantajlarını kullanarak skafoid kırıklarının iyileşmesini sağlayan etkili bir yöntemdir. Eğer skafoid kaynamama teşhisi konulduysa, bir el cerrahisi uzmanına danışarak artroskopik tedavinin sizin için uygun olup olmadığını öğrenebilirsiniz.
Skafoid kaynamama sorunu için kurtarma ameliyatları:
Eğer skafoid kaynamaması uzun süredir varsa ve artrit veya başka hasarlara neden olduysa ve yukarda bahsedilen ameliyatla için uygun olmayan bir hasta ise daha karmaşık ameliyatlar gerekebilir. Bunlara kurtarma ameliyatları denir.
Proksimal Sıra Karpektomi (PRC)
Bilek kemiklerinin bir kısmının çıkarılmasıyla ağrıyı azaltmak ve hareketi iyileştirmek için en sık kullanılan yöntemlerden biridir.
Dört Köşe Füzyonu:
Skafoidin çıkarılması ve kalan kemiklerin birleştirilerek bileğin stabilize edilmesi amaçalanır Genelde el bileği hareket kısıtlılığı oluşturabilmesi ve kemikler arasında kaynama gerektirmesi nedeniyle uzun alçı dönemi ihtiyacı vardır. Bizim merkezimi.zde daha az uygulanan bir tekniktir.
Bilek dondurma ameliyatı ( artrodez)
Bilek kemiklerinin tamamen birleştirilmesiyle ağrıyı ortadan kaldırmak amacıyla yapılır Ağır iş yapan genç hastalarda uygun tedavi seçeneğidir.
Skafoid kaynamama sorununa ait ameliyatlardan sonra bilek genellikle 6 ila 8 hafta boyunca bir alçı veya atelle sabitlenir. Bu süre boyunca bileğinizi ağır aktivitelerde kullanmaktan kaçınmanız gerekir. Alçı çıkarıldıktan sonra, bilek hareketini ve gücünü geri kazandırmak için fizik tedavi önerilir. Düzenli kontroller ve görüntüleme testleri (röntgen veya BT taramaları gibi) yapılarak kemiğin iyileştiğinden emin olunur.
Ameliyatın başarı oranı genellikle yüksektir. Erken tedavi edilen vakalarda yüksek oranlarda iyileşme ve kaynama sağlanır. Ancak kemik uzun süredir kırıksa veya kan dolaşımı zarar görmüşse başarı şansı daha düşüktür. Bazı durumlarda ek ameliyatlar gerekebilir.
Skafoid kaynanama ameliyatı riskli midir?
Her ameliyatta olduğu gibi, bazı hastalarda ameliyat sorası sorunlar oluşabilir. Kemiğin düzgün şekilde iyileşmemesi görülebilir. Kan dolaşımının zarar görmesi, bu da kemiğin bir kısmının ölmesine (avasküler nekroz) neden olabilir. Bilekte kireçlenme ve hareket kısıtlılığı olabilir. Yine ameliyatta kullanılan vidalar veya tellerle ilgili sorunlar görülebilir.
Skafoid kaynamamasını önlemenin anahtarı erken tedavidir. Bilek yaralanmanız varsa ve skafoid kırığından şüpheleniyorsanız, hemen bir doktora görünmeniz önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonları önleyebilir ve normal aktivitelerinize daha hızlı dönmenize yardımcı olabilir.
Skafoid kaynamama ciddi bir durumdur, ancak doğru tedaviyle çoğu kişi iyileşebilir. Ameliyat genellikle kemiğin iyileşmesi için gereklidir ve iyileşme süreci zaman ve sabır gerektirir. Eğer bilek ağrınız varsa veya bilek yaralanması geçmişiniz varsa, bir el cerrahisi uzmanına görünerek tanı ve tedavi almak önemlidir
Postür, vücudun duruş şeklidir ve vücut bölümlerinin birbirine göre dizilişini ifade eder. Doğru postür, omurganın doğal eğriliklerini korur ve kaslar, kemikler ve eklemler üzerinde minimum stres oluşmasını sağlar. İyi bir postür hem estetik hem de sağlık açısından büyük önem taşır; kas-iskelet sistemi sağlığını korur, ağrıları önler ve vücut dengesini sağlar.
Ayrıca, enerji verimliliğini artırır, nefes almayı kolaylaştırır ve organların düzgün çalışmasına katkıda bulunur. ağrıların ve yaralanmaların önlenmesine, solunum ve sindirim sistemlerinin optimal çalışmasına katkıda bulunur. Kötü postür ise uzun vadede ağrılar, deformasyonlar ve hareket kısıtlılıklarına yol açabilir. Günlük yaşamda doğru duruş alışkanlıkları geliştirmek, uzun vadede sağlığımızı korumaya yardımcı olur ve yaşam kalitemizi artırır.
Postür bozukluklarının sebepleri nelerdir?
En yaygın nedenleri arasında uzun süreli yanlış oturma, hareketsiz yaşam tarzı ve teknolojik cihazların yanlış kullanımı yer alır. Masa başında çalışanlar ya da öğrenciler, uzun saatler boyunca bilgisayar karşısında yanlış pozisyonlarda oturduklarında, omurga üzerinde aşırı baskı oluşur. Bunun yanı sıra, cep telefonlarını göz hizasının altında tutmak, boyun ve omuz kaslarında gerginliğe ve ağrıya yol açabilir. Ayrıca, fiziksel aktivitenin yetersizliği kasları zayıflatır ve vücut dengesini bozar, bu da postür bozukluklarına neden olabilir.
Duruş bozuklukları vücudumuzu nasıl etkiler?
Kötü postür öncelikle kas-iskelet sisteminde kronik ağrılara yol açabilir. Özellikle boyun, sırt ve bel bölgelerinde görülen ağrılar, sürekli yanlış duruşun bir sonucudur. Bu ağrılar, kişinin yaşam kalitesini düşürebilir ve günlük aktivitelerini kısıtlayabilir. Ayrıca, duruş bozuklukları solunum ve sindirim sistemlerini de olumsuz etkileyebilir. Örneğin, kambur duruş, akciğerlerin yeterince genişlemesini engelleyebilir ve solunum kapasitesini azaltabilir. Sindirim sistemi ise karın bölgesinin sıkışması nedeniyle olumsuz etkilenebilir, bu da mide ve bağırsak problemlerine yol açabilir.
Postür bozukluklarını nasıl önleyebiliriz?
Kötü duruşu önlemek için birkaç etkili yöntem uygulanabilir. İlk olarak, doğru oturma ve ayakta durma pozisyonlarını öğrenmek önemlidir. Bilgisayar karşısında çalışırken, omurganın dik ve doğal eğriliğinde olması gerekir. Ayrıca, düzenli aralıklarla ayağa kalkmak ve kısa egzersizler yapmak, kasların gerginliğini azaltır ve postürün korunmasına yardımcı olur.
Uyku pozisyonu da omurga sağlığı üzerinde etkilidir. Sırt üstü yatarken dizlerinizin altına bir yastık koymak veya yan yatarken bacaklarınızın arasına bir yastık yerleştirmek, omurganın doğal eğriliğini korur ve duruş bozukluklarının oluşmasını engeller. Ayrıca, uygun bir yastık ve yatak seçimi omurga sağlığını destekler.
Fiziksel aktivite de postür bozukluklarını önlemede kritik bir rol oynar. Düzenli egzersiz yapmak, kasların güçlenmesini sağlar ve vücudun dengesini korur. Yoga ve pilates gibi egzersizler, omurga sağlığını destekler ..Ağırlık antrenmanları da kas kuvvetini artırarak kötü duruşun düzeltilmesine katkıda bulunabilir.
Günlük hayatta postürümüzü nasıl koruyabiliriz?
Günlük hayatta dikkat edilmesi gereken birkaç nokta vardır. Doğru ayakkabı seçimi, ayak ve bacakların hizalanmasını sağlar ve omurga üzerinde olumlu bir etki yaratır. Yüksek topuklu ayakkabılardan kaçınmak ve destekleyici ayakkabılar tercih etmek önemlidir. Ayrıca, ağır çantaların tek omuzda taşınmaması, omurga üzerinde asimetrik baskıyı azaltır. Çantaların her iki omuza eşit şekilde dağıtılması, omurganın dengede kalmasına yardımcı olur.
Postür bozuklukları tedavi edilebilir mi?
Evet, tedavi edilebilir. Tedavi süreci, bozukluğun türüne, şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişir. Genellikle, tedavide fizik tedavi, egzersiz programları ve ergonomik düzenlemeler gibi konservatif yaklaşımlar kullanılır. Tedaviside bir fizyoterapistten destek almake çalışmak, doğru ve etkili bir tedavi süreci için oldukça önemlidir. Fizyoterapistler, duruş bozukluklarının nedenlerini ve vücuttaki etkilerini anlayarak, hastaya özel tedavi planları oluştururlar. Altta yatan kas dengesizlikleri, eklem kısıtlılıkları veya omurga üzerindeki sorunlarını belirleyip, bunlara yönelik hedefe odaklı egzersizler ve terapiler uygularlar. Fizik tedavi seansları, kasları güçlendirmeye, esnekliği artırmaya ve omurganın doğru hizalanmasını sağlamaya yönelik özel egzersizleri içerir. Düzenli egzersiz ve doğru duruş alışkanlıklarının geliştirilmesi, postür bozukluklarının düzeltilmesine yardımcı olabilir. İleri vakalarda veya altta yatan ciddi bir neden varsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Erken teşhis ve tedavi, daha iyi sonuçlar elde edilmesini sağlar.
Postür bozuklukları hangi yaş gruplarını etkiler?
Her yaş grubunu etkileyebilir, ancak özellikle çocuklar, ergenler ve masa başı çalışan yetişkinler arasında yaygındır. Çocukluk ve ergenlik döneminde, yanlış duruş alışkanlıkları kemik gelişimini olumsuz etkileyebilir ve kalıcı postür bozukluklarına yol açabilir. Yetişkinlerde ise masa başında uzun saatler geçirmek, omurga sağlığını tehdit eden başlıca faktördür. Yaşlı bireylerde ise kasların zayıflaması ve eklem sorunları, omurga sağlığının bozulmasına neden olabilir.
Spastisite, merkezi sinir sisteminde meydana gelen hasar sonucu vücudumuzdaki kasların aşırı kasılması ve sertleşmesi durumudur.
Bu, kasların normal hareketini zorlaştırmakta ve dolayısıyla kaslarımızın motor becerilerini kısıtlamaktadır. Spastisitenin en yaygın nedenleri arasında serebral palsi ( beyin felci), inme, omurilik yaralanmaları ve multipl skleroz (MS) yer alır.
Beyin felci ( serebral palsi), doğuştan gelen bir hastalık olup beyin gelişimindeki bozukluklar nedeniyle motor kontrol kaybı yaşanır. Bu durum, çocukluk döneminde kas sertliği ve spastisite ile kendini gösterir. Omurilik yaralanmaları da spastisitenin bir başka yaygın nedenidir. Omurilikteki hasar, sinirlerin düzgün çalışmasını engeller ve kasların aşırı kasılmasına yol açar. MS gibi hastalıklar ise sinirlerin koruyucu kılıfının hasar görmesiyle meydana gelir ve bu da sinir iletiminin bozulmasına, dolayısıyla spastisiteye neden olur.
Bunun yanı sıra, inme (felç-stroke) spastisitenin başlıca nedenlerinden biridir. İnme, beyinde kan akışının aniden kesilmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Beyin damarlarında bir tıkanıklık veya kanama kan akımının kesilmesine neden olmakta ve bu da beyindeki motor sinirlerin hasar görmesine yol açmaktadır. Hasar gören sinirler kaslara sürekli olarak anormal elektriksel sinyaller göndererek kasların gevşemesine izin vermeden devamlı bir kasılma halinde kalmasına sebep olmaktadır. Normal iletilmeyen sinyaller nedeniyle sinyallerin normal şekilde iletilmemesi, kasların gevşemesini engellenmekte ve kaslarda sertlik ve spastisite meydana gelmektedir.
Felç tedavisi- Beyin felci geçirmiş hastalarda el fonksiyonlarının düzeltilmesi
İnme sonrası spastisite, genellikle kollar ve bacaklarda görülür ve kaslarda aşırı sertlik, ağrı ve hareket kısıtlılıkları ile kendini gösterir. Zamanla hastaların günlük yaşam aktiviteleri zorlaşabilir, yürümeleri kısıtlanır, denge sorunları ortaya çıkar. Spastik kaslar, genellikle aşırı gerilmiş ve sert hale gelir, bu da kaslardaki ağrı ve hareket zorluklarına neden olur. Kasların bu şekilde aşırı kasılması, vücutta deformitelere yol açabilir ve eklemlerde kalıcı hareket kaybına neden olabilir. Özellikle bacaklardaki spastisite, ayak bileği ve diz eklemlerinin normal hareketini engelleyebilir, bu da yürüme zorluklarına ve postür bozukluklarına yol açar ve eklemlerde şekil bozukluğu oluşturan deformiteler gözlenebilir.
İnme sonrası spastisitenin tedavisinde birkaç yaklaşım bulunmaktadır.
Tedavi süreci, hastanın spastisitesinin şiddetine, etkilenen kas gruplarına ve genel sağlık durumuna göre kişiselleştirilir.
Fizik tedavi, spastisitenin tedavisinde önemli bir rol oynar. Spastik kaslar üzerinde yapılan esneme, güçlendirme ve hareketlilik artırma çalışmaları, kasların gevşemesine yardımcı olabilir. Düzenli fizik tedavi , kas sertliğini azaltabilir, eklem hareketliliğini artırabilir ve hastaların günlük aktivitelerini daha bağımsız bir şekilde yapmalarına yardımcı olabilir.
İlaç tedavisi de spastisiteyi yönetmenin önemli bir yoludur. Kas gevşetici ilaçlar, spastik kasların gevşemesini sağlamak için kullanılabilir. Ayrıca, botulinum toksini (Botoks) enjeksiyonları da spastisite tedavisinde kullanılan etkili bir yöntemdir. Botoks, spastik kaslara uygulandığında, sinir uçlarındaki anormal uyarıları bloke eder ve kasın gevşemesini sağlar. Ancak, botoks tedavisinin etkisi geçicidir ve belirli aralıklarla yenilenmesi gerekir.
Bunun dışında cerrahi müdahaleler de spastisite tedavisinde önemli yeri vardır. Özellikle inme sonrasında spastisite çok şiddetli olduğunda ve ilaç tedavisi ya da fiziksel terapi yeterli olamayacak kadar etkisiz kaldığında, cerrahi yöntemler devreye girebilir. Kas kesileri, tendon uzunlatma veya sinirlerin belirli bölgelerinin serbest bırakılması gibi cerrahi prosedürler, spastisiteyi hafifletebilir ve kasların normal fonksiyonlarını geri kazandırabilir.
Son yıllarda hiperselektif nörektomi (HSN) gibi yenilikçi cerrahi teknikler de spastisitenin tedavisinde kullanılan etkili bir tekniktir.
Hiperslektif Nörektomi nedir ?
HSN, motor sinirlerin hedeflenip, spastik kasların aşırı kasılmalarını engellemek için sinir dallarının ayrılması işlemidir. Bu teknikte bir motor sinirin her bir dalı , kas ile bağlantı yaptığı nöromüsküler kavşağa kadar takip edilerek ayırılı ve kasılması istenmeyen kas liflerine giren dallar kesilir. Bu teknik, spastik kasların kontrolsüz kasılmalarını azaltmak ve hareket kabiliyetini artırmak için kullanılan ileri düzey bir yöntemdir.
Hiperselektif nörektomi avantajları nelerdir ?
Hiperselektif nörektomi (HSN), spastisite tedavisinde kullanılan oldukça etkili bir cerrahi tekniktir ve spastik kasların aşırı kasılmalarını hedef alarak tedavi sürecini optimize eder. Bu yöntemin en büyük avantajlarından biri, motor sinirlerin her bir dalını hassas bir şekilde hedeflemesidir. Bu sayede yalnızca spastisitenin kaynağı olan sinirler kesilir, çevre dokulara zarar verilmeden tedavi yapılır. Böylece daha doğru ve güvenli bir müdahale sağlanır.
HSN’nin bir diğer önemli avantajı, uzun süreli iyileşmeler sağlayarak, hastaların fonksiyonel kapasitesini artırmasıdır. Kasların gevşemesi ve aşırı kasılmaların engellenmesi, hastaların günlük yaşam aktivitelerinde belirgin bir iyileşme yaratır ve motor becerilerde gelişim sağlar.
Ayrıca, HSN daha az dokuya zarar vererek yapılır, bu da iyileşme sürecinin hızlanmasına yardımcı olur ve komplikasyon riskini azaltır. Bu yöntemin bir diğer artısı, spastisiteye yönelik doğrudan bir müdahale sunmasıdır. Sadece problemli sinirler hedef alındığından, sağlıklı dokular zarar görmeden tedavi gerçekleşir. Bu da hastaların kas fonksiyonlarının mümkün olduğunca korunmasını sağlar.
Hiperselektif nörektomi (HSN) uygulandıktan sonra, hastaların kol veya bacaklarına alçı yapılmaz. Bu da, HSN’nin önemli avantajlarından biridir çünkü prosedür, kasları gevşetmek için doğrudan motor sinir dallarına müdahale eder ve bu süreçte kaslar ve eklemler doğal hareketliliğini korur. Alçı uygulamasına gerek olmaması, iyileşme sürecini hızlandırır ve hastanın daha hızlı fonksiyonel rehabilitasyonuna olanak tanır. Böylece, hastalar tedavi sonrası daha hızlı bir şekilde hareket etmeye başlar ve fiziksel terapiye daha erken odaklanabilirler. Bu, hastaların günlük aktivitelerini daha çabuk normale döndürmelerine yardımcı olur.
Son olarak, HSN, hastanın ihtiyaçlarına göre özelleştirilebilir ve belirli kas gruplarına yönelik olarak uygulanabilir. Bu kişiselleştirilmiş yaklaşım, tedavinin daha etkili ve hedef odaklı olmasına olanak tanır. Bu nedenle, HSN, spastisite tedavisinde önemli bir alternatif sunar ve diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda tercih edilebilir.
Hiperselektif Nörektomi Kimlere uygulanır ?
Hiperselektif Nörektomi (HSN), genellikle spastisite ve buna bağlı deformiteler yaşayan hastalara uygulanır. Ancak, bu cerrahi müdahale herkes için uygun değildir. Genellikle şu durumlardaki hastalar bir tedavi yöntemi olarak düşünülebilir.
Inme (Stroke) Sonrası Spastisite: Özellikle inme geçiren bireylerde,kol veya bacak kaslarındaki aşırı kasılmalar ve spastisite, hareket kabiliyetini ciddi şekilde kısıtlayabilir. HSN, bu durumu tedavi etmek için etkili bir seçenek olabilir.
Beyin Felci (Serebral Palsi): Doğuştan gelen motor bozukluklar nedeniyle kaslarda spastisite gelişen beyin felci hastaları, kas sertliğini ve deformiteleri azaltmak amacıyla HSN’den fayda görebilir.
Omurilik Yaralanmaları: Omurilikteki travmalara bağlı bacak kaslarında aşırı kasılmalar , yürüyüş bozukluğu ve eklem deformiteleri olan hastalar , HSN ile tedavi edilebilir
Multipl Skleroz (MS): MS gibi nörolojik hastalıklar sonucu ortaya çıkan kalıcı eklem kısıtlılıkları ve eklem spastisitesi , HSN ile tedavi edilebilir.
Kalıcı Spastisite ve Deformiteler: Fiziksel terapi, ilaç tedavisi veya diğer cerrahi tedavi yöntemlerine yanıt vermeyen, kalıcı spastisite ve eklem deformiteleri yaşayan hastalar HSN için uygun olabilir.
Tedaviye karar verirken, hastanın genel sağlık durumu, spastisitenin seviyesi ve diğer tedavi seçeneklerine verdiği yanıtlar dikkate alınır
HSN, oldukça hassas ve deneyim gerektiren bir cerrahidir. Sinir dallarının doğru şekilde hedeflenmesi ve ayrılması için yüksek düzeyde mikrocerrahi beceri ve deneyim gereklidir. Bu nedenle, cerrahiyi gerçekleştiren kişinin, özellikle mikrocerrahi konusunda uzmanlaşmış bir hekim olması çok önemlidir.
Skapular diskinezi, kürek kemiğinin (skapula) hareketlerinde anormal bir modelin ortaya çıkmasıyla karakterize edilen bir durumdur. Skapula, omuz eklemi için bir temel görevi görür ve kolun hareketlerine yardımcı olur. Normalde, skapula ve omuz arasındaki ilişki oldukça hassas bir dengededir ve bu denge, kolların serbestçe hareket etmesini sağlar. Ancak, bu denge bozulduğunda, skapular diskinezi olarak bilinen durum ortaya çıkar. Skapular diskinezi, omuz ve skapulanın uyumlu hareket etmemesinden kaynaklanır ve genellikle omuz ağrısı, fonksiyon kaybı ve yaralanma riskinde artışa neden olur.
Skapular Dizkinezi Sebepleri Nelerdir?
Skapular diskinezi’nin gelişiminde birçok faktör rol oynar. Bu faktörlerin başında kas dengesizlikleri, sinir hasarları, postür bozuklukları ve omuz yaralanmaları gelir. Skapulanın düzgün hareket etmesini sağlayan kaslar arasında dengesizlikler oluştuğunda, skapula normal hareket paternini kaybedebilir. Özellikle serratus anterior, trapezius ve rhomboid kaslarının zayıflığı veya gerginliği, skapular diskineziye neden olabilir. Bu kasların yetersiz aktivasyonu, skapulanın yanlış hizalanmasına ve hareketlerinde bozulmalara yol açabilir. Skapula çevresindeki kas gruplarının bir kısmı aşırı gergin olabilirken, diğerleri zayıflamış olabilir, bu da dengesiz bir hareket paternine neden olur. Bu dengesizlikler zamanla artarak, skapulanın normal fonksiyonunu tamamen kaybetmesine yol açabilir.
Sinir hasarları da skapular diskinezide önemli bir rol oynar. Uzun thoracic sinirinin hasar görmesi, serratus anterior kasının zayıflamasına ve bunun sonucunda skapulanın anormal hareket etmesine neden olabilir. Bu durum, “winging scapula” olarak bilinen ve skapulanın anormal bir şekilde dışa doğru çıkıntı yaptığı bir durumu da beraberinde getirebilir. Sinir hasarları, genellikle doğrudan travmalar, cerrahi müdahaleler ya da sinirin sıkışması sonucu ortaya çıkar ve bu durumlar yaratılan baskının derecesine bağlı olarak, skapulanın hareketlerini ciddi şekilde etkileyebilir.
Postür bozuklukları da skapular diskineziye katkıda bulunur. Özellikle masa başında uzun süre oturmak gibi kötü postür alışkanlıkları, skapular kaslarda gerginliğe ve dengesizliklere yol açabilir. Omuzların öne doğru yuvarlandığı, başın öne doğru eğildiği duruşlar, skapulanın pozisyonunu etkileyerek diskineziye zemin hazırlayabilir. Modern yaşam tarzı, bu tür postür bozukluklarının yaygınlaşmasına neden olmuş, bu da skapular diskinezi vakalarının artmasına yol açmıştır. Kötü postür zamanla omuz eklemi ve çevresindeki kasların normalden farklı çalışmasına neden olur, bu da skapulanın doğal hareket paternini bozar. Omuz yaralanmaları, skapular diskinezi gelişimini tetikleyen bir diğer önemli faktördür. Rotator cuff yırtıkları, labrum yaralanmaları veya omuz çevresindeki diğer yaralanmalar, skapular diskineziye yol açabilir. Yaralanmalar sonrası omuz hareketliliğini kaybeden kişiler, skapular kasları yeterince kullanamadıkları için bu durum gelişebilir. Yaralanmalar ayrıca skapula ve omuz arasındaki dengeyi bozarak, anormal hareket paternlerine yol açar. Tedavi edilmemiş veya tam olarak iyileşmemiş omuz yaralanmaları, uzun vadede skapular diskineziye neden olabilir.
Belirtileri nelerdir?
Skapular diskinezi, genellikle omuz ağrısı ile ilişkilendirilir, ancak belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. En yaygın belirtiler arasında omuz ağrısı, hareket kısıtlılığı, kas yorgunluğu, skapulanın anormal hareketi ve hissetme kaybı yer alır. Skapular diskinezi, omuz bölgesinde genel bir ağrıya neden olabilir. Bu ağrı, omuz hareketleri sırasında, özellikle de kolun yukarı kaldırılması veya yana açılması sırasında daha belirgin hale gelir. Skapulanın anormal hareketleri, omuz ekleminin tam hareket açıklığını kısıtlayabilir. Bu durum, günlük aktivitelerde zorluk yaşanmasına neden olabilir. Örneğin, saç tarama, giyinme veya bir nesneyi yüksek bir raftan alma gibi basit aktiviteler bile zorlaşabilir.
Skapular kaslardaki dengesizlikler ve zorlanmalar, kas yorgunluğuna yol açabilir ve bu yorgunluk, özellikle uzun süreli aktiviteler sırasında belirgin hale gelir. Gözle görülür bir şekilde, skapula omuz hareketleri sırasında normalden farklı bir şekilde hareket edebilir. Örneğin, skapula omuz hareketleri sırasında aşırı yükselir veya omurga boyunca dışa doğru çıkar. Sinir hasarı varsa, skapular bölge çevresinde his kaybı veya karıncalanma gibi nörolojik belirtiler de ortaya çıkabilir.
Skapular Diskinezi tanısı nasıl konulur ?
Skapular diskinezi, genellikle bir fiziksel değerlendirme ile teşhis edilebilmektedir. Hastanın skapula hareketlerini gözlemleyerek ve omuz hareket açıklığını değerlendirerek tanı koyabilir. Ayrıca, omuz kaslarının gücünü test etmek ve olası sinir hasarlarını değerlendirmek için çeşitli testler uygulanabilir. Bazen, altta yatan nedenleri daha iyi anlayabilmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya ultrason gibi görüntüleme teknikleri de kullanılabilmektedir. Bu testler, skapulanın ve omuz ekleminin anatomik yapısını ve olası yaralanmaları değerlendirmek için önemli bilgiler sağlar.
Skapular Diskinezi tedavisi nasıl yapılır ?
Skapular diskinezi tedavisi, altta yatan nedenlere ve semptomların şiddetine bağlı olarak değişir. Tedavi, genellikle konservatif yöntemlerle başlar ve bu yöntemler genellikle başarılı sonuçlar verir. Skapular diskinezi tedavisinin temelini fizik tedavi oluşturur. Fizik tedavi, skapular kasların güçlendirilmesine, esnekliğin artırılmasına ve postürün düzeltilmesine odaklanır. Serratus anterior, trapezius ve rhomboid kasları gibi spesifik kas gruplarını hedef alan egzersizler, skapular kontrolü yeniden sağlamaya yardımcı olabilir. Bu egzersizler, kasların kuvvetlenmesini ve uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlarken, aynı zamanda skapula ve omuz arasındaki hareket uyumunu yeniden kazandırmayı hedefler. Ayrıca hastaların, günlük yaşamlarındaki postürlerini düzeltmeleri teşvik edilir. Bu, uzun süreli masa başı çalışmalarında ergonomik düzenlemeler yapmayı, doğru oturma pozisyonları kullanmayı ve düzenli aralar vermeyi içerir. Skapular diskineziye bağlı ağrıyı azaltmak için anti-inflamatuar ilaçlar veya ağrı kesiciler kullanılabilir. Buz uygulamaları da iltihaplanmayı ve ağrıyı azaltmada etkili olabilir. Bazı durumlarda, skapular diskinezi cerrahi müdahale gerektirebilir. Konservatif tedavinin yetersiz kaldığı durumlarda veya sinir sıkışması durumunda cerrahi tedavi düşünülebilmektedir.
Omuzda üç eklem vardır. Glenohumeral eklem, akromioklaviküler eklem, skapulotorasik eklem. Ana omuz eklemi 2 kemikten oluşur. Kol kemiği (humerus) ve kürek kemiği (skapula). Omuzdaki diğer eklem köprücük kemiği ile kürek kemiği arasındadır ve akromioklaviküler eklem olarak adlandırılır.
Bu eklemlerin kemik uçları kıkırdak ile kaplıdır. Omuz eklemini oluşturan kol kemiğinin yuvarlak başı ile kürek kemiğinin glenoid denilen eklem yüzeyleri geniş hareket açıklığı boyunca eklem kıkırdağı ile kaplıdır. Bu eklem bir top-yuva eklemidir. Büyük bir top küçük yuva arasındaki uyumsuzluk labrum denilen halka biçiminde bir esnek kıkırdak ile giderilir. Kürek kemiğinin omuz ekleminin üstünü örten ve köprücük kemiği ile eklem yapan çıkıntısına akromion denilir. Akromioklaviküler eklem hareketi çok az, küçük yüzeyli bir eklemdir.
Omuzdaki iki eklemi kapsül kapatır. Kapsül çevresinde bağlar, kemikleri birbirine bağlayarak sabitliği sağlar. Özellikle akromioklaviküler eklemde sabitlik tamamen bağlar tarafından sağlanır. Sabitlik için omuz kuşağı kaslarının tendonları ile pazu (biceps) adalesinin uzun başının tendonu çok önemli fonksiyona sahiptir.
Kürek kemiğinden kaynaklanan 4 kısa adalenin tendonları birleşerek omuz eklemini üst-ön-arkadan çevrelerler. Omuz fonksiyonlarından önemli kısmını gerçekleştiren bu tendon yapıya rotator manşon (rotator cuff) adı verilir. Rotator manşon kürek kemiğinin acromion adı verilen çıkıntısı ile omuz başı arasındaki 1-1.5 cm lik aralıkta uzanır. Rotator manşon üzerinde acromionla arasında bursa (subacromial bursa) denilen bir kesecik bulunur. Bu kesecik son derece yumuşak çeperlidir ve içinde ürettiği kayganlaştırıcı sıvı ile rotator manşonun direkt kemikle ilişkisini keser ve kaygan-yumuşak-güvenli bir yatak sağlar. Ayrıca kürek kemiği ile sırt arasındaki eklem skapulatorasik eklem adını alır ve omuz eklem kompleksi içinde mütalaa edilir.
BİYOMEKANİĞİ
Omuz eklemi kol ile gövde arasında oldukça mobil ve dinamik bir eklemdir. Eklemin üç boyuttaki hareketi vücudun her bölgesine ulaşabilmeyi sağlar. Omuz eklemi, glenohumoral eklem, akromioklavikuler, sternoklavikuler eklem ve skapulotorasik ekIemden oluşan bir komplekstir. Bu eklemlerden en mobil olanı skapula ile glenoid arasındaki glenohumoral eklem olup, üç boyutta hareketi vardır (Şekil 1). Humerus eklem yüzü supero-medial yerleşimde hemisferik yapıdadır. Bunun karşısında küçük, sığ, bir glenoid fossa mevcuttur. Glenoid fossa, humerus başının ancak %50’sini, eklem yüzünün ise ancak 1I3ünü kaplar. Buna karşın eklem yüzü fibrokartilaginöz bir Iabrum ile genişlemiştir. Bu Iabrum, glenoid-humerusbaşı ilişkisini %75 vertikal ve %56 transvers olarak arttırır. Bu sayede omuz ekleminin hareket sınırlarında herhangi bir kısıtlama olmaksızın stabilite sağlanır.
Omuz ekleminin istirahat pozisyonu, kolun vücudun yanından sarktığı durumdur. Detaylı analizler bu duruşu, erkeklerde +2,5°(Abd) ve -1 O(Add) arasında vermektedirler. Kadınlarda bu değer +5,2° abduksiyon ve +3,5° adduksiyon arasındadır.
Hareket:
Omuz hareketi; elevasyon, internal-eksternal rotasyon ve horizontal fleksiyon ve ekstansiyon olarak ele alınır.
Elevasyon:
Teorik olarak vücut yanındaki kolun yukarı kaldırılması 1800 lik bir harekettir. Ancak bu erkeklerin %4’ü, kadınların ise %28’inde mümkündür. Erkeklerde ortalama değer 167″, kadınlarda ise 171 °di. Posterior elevasyon ise ortalama 600 ‘dir. Kolun elevasyonu kompleks bir harekettir.
Bu hareket üç planda incelenmelidir:
a. Hareket düzlemi
b. Skapulo-humoral ritm
c. Rotasyon merkezi
a. Hareket düzlemi:
Nötral elevasyon skapula düzleminde gerçekleşir. Bu düzlem, vücut düzlemi ile 300 lik açı yapar. Bu açı humerus başının 30° retroversiyonu ile kompanse edilir. Açı ölçümü interkondiler düzlem ile humerus başı arasında yapılır. (Şekil 2).
Fleksiyon, sagital planda elevasyondur. Fleksiyonda humerus başı glenoide oblik olarak durur. inferior eklem kapsülü elevasyonda gerilir ve kendi üzerine döner .
Abduksiyon, koronal planda elevasyondur. Bu hareketin yapılabilmesi dış rotasyonla birlikte mümkündür (Codman’ın paradoksal hareketi). Aksi halde büyük tüberkül akromionla sıkışmaya( impingement) girer ve hareketi engeller. Dış rotasyon ile büyük tüberkül akromiondan kaçar. Ancak yine de bu aralık fazla değildir ve fornix yapı kalınlaşması halinde sıkışma oluşabilir (Şekil 3). Abduksiyonun elevasyondan geniş bir hareket alanına sahip olması , skapuler harekete bağlıdır.
b. Skapulo-humeral ritm:
Total elevasyon glenohumoral eklem ve skapulotorasik hareket kombinasyonu ile gerçekleşir. Kabaca bu oran 2:1 ‘dir. Glenohumeral eklem 60° fleksiyona ve 300 abduksiyona geldikten sonra skapula harekete ve fonksiyona katılmaya başlar. Bu derecelerden sonra skapula ve glenohumoral eklem hareketleri senkronize bir biçimde devam eder. Çeşitli otörler glenohumeral/skapula hareket oranı 2:1 , 2,5:1 ve 1,25:1 olarak verilmiştir. Ortalama değer 1,5:1 ‘dir.
Genelde her 3° glenohumoral harekete 2° skapula hareketi katılır. Elevasyon hareketi, skapuler ve glenohumoral olmak üzere komponentlere ayrılırsa o zaman bu hareketin aslında konstant olmadığı görülür. Skapuler hareketin terminal ara denilen 120° ve üstünde çok yavaşladığı ve kaybolduğu görülür. Bu nedenle “overhead pozisyonunda” akromionla humerus arasında potansiyel bir sıkışma vardır .
(Şekil 2: Omuz eklemi hareket düzlemleri. Nötral elevasyan skapular planda yapılan elevasyonlar)
c. Rotasyon merkezi (Drehmoment)(instant center)
Humerus başı ile glenoid arasındaki hareket kayma ve yuvarlanma kombinasyonu şeklindedir. intraartiküler deplasman radyolojik çalışmalarda ilk 30° elevasyonda 3mm olarak gösterilmiştir. Ancak bununla beraber yuvarlanma glenohumoral eklemin tek hareketi değildir. Aynı zamanda eklemde kayma hareketi de olur. Ancak Iabrum bir “deep socket” tarzında humerus başını içerde tutarak santralize eder ve kayma efektinin etkisini göstermesine engelolur.
Glenohumoral rotasyon merkezi KAPANDJI’ye göre iki tanedir. Birinci merkez 0°-50° arasında etkin olurken, ikincisi 50°-90° arasında etkilidir. Ancak diğer yazarlar, gleno-humeral rotasyon merkezinin humerus rotasyon merkezinden sadece 5mm oynadığını, bu nedenle gleno-humeral eklemin “balı in socket” eklem olarak ele alınması gerektiğini belirtmektedirler.
Ağrılı omuz vakalarında, humerus başının hereketinin ve rotasyon merkezi değişmelerinin %50 oranınde patolojik olarak bulunduğu bildirilmektedir.
Skapula daha kompleks bir hareketler zinciri yapmaktadır. ilk 600 ye kadar skapula yerinde kalır ya da merkezini değiştirmeden minimal rotasyon yapar. Rotasyon merkezi 120° ye kadar spina skapuls üzerindeyken bu derecelerin üstünde glenoide doğru yer değiştirir.
Akromioklaviküler ve sternoklaviküler eklem hareketlerine bakıldığında da bu hareket düzleminin glenoide doğru yer değiştirdiği gözlenebilir. Akromioklavikular eklem hareketi özellikle 120° elevasyondan sonra artmaktadır. Klavikulanın üç boyutlu harekete izin vermesi skapula rotasyonu ve kolun tam elevasyonu için şarttır.
iç ve dış rotasyonlar, glenohumoral eklem hareketleri olup kapsülün laksitesine ve kolun durumuna bağlıdır. Maksimal rotasyon hareketi kol adduksiyonda iken yapılır. 180° olan bu hareketin %60’1( 108°) dış rotasyondur. Kol 90° abduksiyona getirildiğinde bu hareket alanı 120° iner ve iç rotasyon hareketin daha fazlasını içerir. Maksimal elevasyon yada fleksiyonda, ratasyon mümkün değildir.
Horizontal fleksiyon/ekstansiyon hareketi 180° olup bu hareketin %24’ü horizontal ekstansiyondur.Hareket humerus başının eklem yüzeyi ile sınırlıdır.
Ekleme binen yükler:
İki kas grubu kolun hareketi esnasında ekleme kompresyon ve makaslama kuvvetleri bindirir. Bu kas grupları m. deltoideus ve ratator manşettir. Kolun elevasyonu ile m. deltoideus vertikal pozisyondan horizontal pozisyona geçer. Bu değişim kompresyon ve makaslama kuvvetlerinde de değişmeye yol açar. Bilindiği gibi, m.deltoideus ‘un proksimal yapışma yeri eklem dışında olup (klavikula, akromion ve spina skapula), bu üç grup kas humerusta aynı nokla ya yapışırlar . Kolun istirahati durumunda, makaslama kuvveti bütün kas kuvvetinin %89’unu oluşturur ve humerusu vertikal yönde çeker. Bu esnada kompresyon vektörü kas gücünün sadece %45’ini oluşturur. Elevasyon derecesi arttıkça makaslama kuvveti düşer ve kompresyon vektörü artar. 60° abduksiyonda bu iki vektör eşit hale gelir. Bu derecelerin üzerinde kompresyon artar (Şekil 4)
En çok kullanılan kol pozisyonu 45° abduksiyon olup, bu pozisyonda rotator manşet üzerine makaslama kuvveti binmekte ve bu etki rotator manşet ile akromion arasında potansiyel sıkışmaya (impingement) yol açabilmektedir.
Rotator manşet kasları m. deltoideus ile karşıt çalışmaktadır . Çekiş yönleri horizontal ve kaudaldır . M. supraspinatus fossa supraspinatustan çıkar ve büyük tüberküle yapışı r. Genelde horizontal konumdadır. Glenoid eklem yüzüyle 70° bir açı yapar . Bunun sonucu olarak da kas gücünün %93’ü kompresyon, %4’ü ise makaslama kuvveti gösterir. Diğer üç rotator manşet (infraspinatus,teres minör,subskapularis) ise kaudal çekim gösterir. M.infraspinatus ve m. subskapularis eklem ile 45°, m.teres minör 55°’lik açı yapar. Kaudal yönde kas gücünün %71-82’si oranında etki eder. Bu etki m. deltoideus’un yukarı çeken kuvvetine ters bir kuvvettir.
Kolun abduksiyonu rotator manşet ve m.deltoideus’un uyumlu çalışması ile mümkündür. (Şekil 5).
Omuzun kas kontrolü:
Glenohumoral eklem 12 kas tarafından kontrol edilir. Bu 12 kas anatomik olarak üç fonksiyonel gruba ayrılır.
1.yüzeyel grup:
M.deltoideus’un üç lifinden oluşur. Primer fonksiyonu kolun elevasyonudur. Bu kasa ayrıca m. pektoralis major’un klaviküler kısmı, m. korakobrakialis ve m. bisepsin uzun kolu yardımcı olmaktadır.
2. Derin grup:
Rotatar manşet , (m. supraspinatus,m. subskapularis , m. infraspinatus ve m. teres minarj; Bunlar kısa kaslar olup, eklemi proksimalden örterler. iki ana fonksiyonları vardır: rotasyon ve stabilizasyon
3. Periferik grup:
Orijinini toraks duvarı ve skapuladan alır. Önde m. pektoralis major’ün sternal bölümü ve arkada m. latissimus dorsi bulunmaktadır. Depresör ve adduktor görevleri vardır.
Simbrakidaktili eldeki parmakların normalde olması gerekenden daha küçük boyutlarda olması ve bu duruma yapışık parmaklılığın (sindaktili) eşlik etmesidir. Yaklaşık 32.000’de bir görülen bir anomalidir. Erkek bebeklerde daha sık olarak görülmektedir. Genelde tek taraflı olarak izlenir. Sol el daha sık olarak tutulmaktadır.
Simbrakidaktili Tedavi Yaklaşımları
Simbrakidaktili (Kısa Parmaklılık) Sebebi Nedir ve Hangi Durumlarda Görülür ?
Sebebi tam olarak açıklanamamıştır. Anne rahminde parmak gelişimi esnasında damarsal bir dolaşım bozukluğu veya yetmezliği nedeniyle oluştuğu düşünülmektedir. Simbrakidatili aynı zamanda göğüs kaslarında gelişme geriliği ile karakterize olan Poland Sendromu’nun da bir parçası olarak görülebilir. Genetik geçişinin olmadığı düşünülmektedir. Hamilelik esnasında madde, sigara ve alkol kullanımı risk faktörlerinden sayılmaktadır.
Deformitenin ağırlık derecesine göre tiplere ayrılır. -Kısa parmaklılık: Başparmak normal görünüme sahiptir fakat diğer parmaklarda kısalık, katılık veya yapışıklık görülebilmektedir. En sık görülen simbrakidaktili tipidir.
-Oligodaktilik Simbrakidaktili: Bu tipte sadece başparmak ve serçe parmak bulunmaktadır. Diğer parmaklar gelişmemiştir.
-Monodaktilik Simbrakidatili: Başparmak tam gelişmiş olarak görülür. Diğer parmaklarda kemik, kas ve yumuşak doku eksiklikleri veya tam yokluk görülmektedir.
-Peromelik Simbrakidaktili: Parmakların tam yokluğudur.
SİMBRAKİDAKTİLİ (Kısa Parmaklılık) Tanısı Nasıl Konur? Tanı doğumdan hemen sonra yapılan muayenede bebeğin parmaklarında az gelişmiş veya hiç gelişmemiş parmakların bulunması nedeniyle konur. Kısa görünümlü veya hiç gelişmemiş parmaklara sindaktili (yapışık parmaklılık), eldeki ve önkoldaki diğer kemiklerde kısalık ve gelişme geriliği eşlik edebilir. Parmaklarda eklem katılığı ve hareket kısıtlılığı görülür. Kemik boyutu ve gelişimi açısından bilgi sahibi olmak için röntgen çekilir. Yumuşak doku içeriği, kas ve eklem bağlarının teşhisi için MRI çekilir. Parmakların hareket açıklıkları muayene edilir.
SİMBRAKİDAKTİLİ (Kısa Parmaklılık) Ne Zaman Tedavi Edilir?
Genel anestezi şartlarına engel olan bir durum yok ise hastalar 1 yaş civarında opere edilebilir. Anomalinin derecesine göre birden fazla aşamalı ameliyat gerekebilmektedir.
-İşlevsel bir başparmak oluşturmak -İnce ve kaba kavrama hareketlerinin sağlanması -Kozmetik görünüm olarak kabul edilebilir parmaklar ve bir el elde etmek -Yapışıklıkları açmak ve parmakları birbirinden ayırmak -Parmak aralarındaki ağ deformitelerini düzeltmek
SİMBRAKİDAKTİLİ (Kısa Parmaklılık) Nasıl Tedavi Edilir ?
Simbrakidaktili tedavisi deformitenin ağırlık derecesine bağlıdır. Hastanın deformitesininin ağırlığı kas, kemik yapılarındaki eksikliklerinden parmakların tam eksikliklerine kadar olabilmektedir. Hastada başparmak mevcut fakat diğer parmaklarda az gelişmişlik mevcutsa cerrahi olmayan konservatif tedavi önerilmektedir. Doktor yönetimindeki fizik tedavi ve el terapisi sonucunda hastalar ellerini fonksiyonel olarak kullanabilmektedir.
Cerrahi tedavide; işlevi olmayan parmak kalıntıları eksize edilebilmektedir. İşlevi olmayan parmak veya tırnak yatağı kalıntıları irritasyona veya enfeksiyona yol açabilmektedir. Kavrama hareketini sağlamak adına parmak yokluklarında ayaktan ele mikrocerrahi teknikleriyle parmak transferleri yapılmaktadır.
Parmak nakilleri yaklaşık 2-5 yaşları arasında önerilmektedir. Kısa ve az gelişmiş kemiklerde ise kemik nakli ve sonrasında aşamalı uzatma ameliyatları yapılmaktadır. Hareketi geliştirmek amacıyla eklemi çevreleyen bağlar ve tendonlar rekonstrükte edilmektedir. Eklem stablizasyonunu sağlamak için artrodez (eklem dondurma) ameliyatı yapılmaktadır. Tutma ve kavrama hareketleri için 1. ve 2. veya 1 ve 5. Parmağı oluşturmak adına Omega, kare, dorsal rotasyon flepleri gibi çeşitli flepler yapılabilmektedir.
Sindaktili (yapışıklık) mevcut ise parmaklar uygun flep ve greft teknikleri ile ayrılabilmektedir. Parmak aralarında darlıklar mevcut ise darlıkların açılması ve harekete izin verecek yeni parmak aralığı oluşturulması gerekmektedir. Parmaklarda eklem açı bozukluğu, tendon yapılarındaki eksiklikler hareketi sağlamak ve stabilizasyonu korumak için tedavi edilmelidir.
SİMBRAKİDAKTİLİ (Kısa Parmaklılık) Ameliyatı Sonrasında Nelere Dikkat Edilmelidir ?
Hastalara yapılan operasyona göre değişlik göstermek üzere atel ve pansumanlar ile takip edilen hastalar operasyondan sonraki 1 ay içinde haftada birkaç kere kontrollere çağırılır. Yara yeri ve kemik iyileşmesi doktor tarafından değerlendirilir. Fizik tedavi yapılan operasyonun fonksiyonelliğini optimize etmek açısından önerilir. El kullanma terapisi hastaların ellerini kullanmaktan kaçınmasını önler, yemek yemek, yazı yazmak gibi günlük aktivitelerin çeşitli oyunlarla desteklenerek yapılmasını sağlar ve hastanın elin operasyon sonrası haline adapte olmasını hızlandırır.
Operasyon sonrası uzun dönemde hastalarda kemik kaynamasında eksiklik, eklem sertliği, harekette kısıtlılık veya enfeksiyon gibi komplikasyonlar gelişebilmektedir.
El bileği çevresinde en sık görülen kitlelerden olan gangliyonlar içi sıvı dolu kesecik yapılarıdır. Ganglion kisti, genellikle eklem ya da tendon kılıflarının yakınında gelişen, sıvı dolu bir kisttir. Bu kistler cilt altında yuvarlak ve genellikle sert bir yapıda olabilir. En sık el bileğinde görülür, ancak diğer eklemlerde de ortaya çıkabilir.
Nasıl Teşhis Edilir?
Kist tanısı genellikle fiziksel muayene ile konulur. Hekim, kistin özelliklerini (büyüklüğü, yeri, sertliği) değerlendirir ve hastanın semptomlarını dinler. Kistin derinliği veya çevresindeki yapılarla ilişkisi konusunda şüphe varsa, yumuşak doku ultrasonu veya MR gibi görüntüleme yöntemleri gerekebilir. Bu, kistin derinliğini ve çevresindeki yapılarla olan ilişkisini daha iyi anlamak için kullanılır.
Ganglion Kisti Kendiliğinden Geçer mi ?
Evet, bazı ganglion kistleri tedavi olmaksızın kendiliğinden geçebilir. Genellikle küçük ve ağrısız kistler zamanla küçülüp kaybolur. Ancak, bazı kistler tedaviye rağmen yeniden oluşabilir. Genellikle 12 ila 18 ay süren bir süreç içinde geçebilir.
Ganglion Kisti Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmemiş ganglion kistleri bazı komplikasyonlara yol açabilir. En sık görülen komplikasyonlardan biri enfeksiyondur. Kistin içine bakteriler girerse, bu durum apseye neden olabilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, büyüyen kistler çevresindeki yapılar üzerinde baskı yaparak ağrı ve hareket kısıtlılığına neden olabilir.
Ganglion Kisti Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi genellikle kistin semptomlarına ve özelliklerine bağlıdır. Küçük, ağrısız kistler genellikle sadece izlenir ve takip edilir. Bu tür kistler zamanla kendiliğinden iyileşebilir. Ancak, kistin büyümesi, ağrılı hale gelmesi veya kozmetik bir sorun oluşturması durumunda tedavi gerekebilir.
Ganglion Kistleri Mutlaka Çıkarılmalı mı?
Eğer kist ağrı yapmıyorusa ., görüntü olarak rahatsızlık vermiyorsa ve kemiklere herhangi bir hasar vermediyse çıkarılmadan takip edilebilir. Ancak hastanın elbileğinde gangliyonun olduğu bölgede şiddetli ağrı, el bilek hareketlerinden zorlanma mevcut ise, hastanın genel olarak ağrı şikayeti ön plandaysa , ganglionun altında yerleşmiş olan bağda bir lezyon olma ihtimali akla gelmelidir. Ağrılı gangliyon vakalarında gangliyonun çıkarılması tek başına yeterli olmayacaktır. Gangliyonun çıkarılmasını takiben bu bağın da onarılması tedavinin bir parçası olarak mutlaka eklenmelidir.
Cerrahi İşlem Nasıl Yapılır?
Cerrahi işlem açık teknik ve kapalı teknik olarak iki farklı şekilde yapılabilir. Her iki teknikte de koltuk altından uyuşturularak anestezi sağlanır.
Açık teknikte ciltte uygun bir kesik yapılarak kist ve bağlantılı yapıları çıkarılır. Kistin tamamen çıkarılması işlem sonrası iyileşme süreci, kistin büyüklüğüne ve yerleşim yerine bağlı olarak değişebilir.
Kapalı teknikte ise el bileğinde yapılan küçük kesiler ile artroskopik enstrumanlar ( kamera , prob) ile el bileğine girilerek hem gangliyon temizlenir hem de altta mevcut olan bağ lezyonları onarılabilir. Bağ lezyonlarının onarılması hastanın ağrı şikayetinin rahatlaması ve el bileğinin iyileşmesi için önemlidir.
Küçük boyutlu gangliyonlarda kapalı teknik ile ile gangliyonun çıkarılması ve bağın onarılması açık cerrahiye göre daha rahat ve kolay yapılabilmektedir.
Kamptodaktili (Çarpık Parmak) genellikle beşinci parmağın (serçe parmak) proksimal interfalanageal eklemini (PIPJ) tutan ve patolojik bir fleksiyon kontraktürüne (eklemde bükülmeye) neden olan, travmanın eşlik etmediği konjenital bir el anomalisidir. Aynı hastada her iki elde görülme olasılığı daha yüksek olan nadir bir doğumsal el anomalisidir. Beşinci parmaktan sonra en sık tutulan parmak dördüncü (yüzük parmağı) parmaktır.
Kamptodaktili (çarpık parmak) sebebi nedir?
Doğumsal olarak parmaklarda fleksiyondan (bükülmeden) sorumlu kasların anormal pozisyonlardaki yerleşimi nedeniyle görülür. Bu nedenle fleksiyon ve ekstansiyonda görevli olan kasların mekanizmaları bozulur. Freeman-Sheldon sendromu ve Kamptodaktili Artropati Coxa Vara Perikardit (CACP) sendromu ile ilişkili olabilir. Gen mutasyonu konusunda da çalışmalar yapılmaktadır.
Kamptodaktili (çarpık parmak) Tipleri Nelerdir?
Benson Klasifikasyonu
Tip 1: Sadece serçe parmakta anomali olan, kızlarda ve erkeklerde eşit olarak görülen en sık izlenen kamptodaktili formudur.
Tip 2: Serçe parmakta görülen anomalinin ergenlik döneminde görülmesi, daha çok kızlarda görülmesi ve bu duruma kas gövdelerinin anormal yerleşiminin eşlik etmesi ile karakterize formudur.
Tip 3: Doğumsal olarak birden fazla parmağın etkilenmiş olduğu formudur ve genelde sendromik bir hastalık da eşlik eder.
Kirner Deformitesi: Genellikle her iki elde de tutulum yapan, ergenlik dönemindeki kızlarda daha çok görülen, herhangi bir fonksiyon bozukluğuna yol açmayan beşinci parmağın uç ekleminin deformitesidir.
Kamptodaktili (çarpık parmak) tanısı nasıl konulur?
Tanı doğumdan sonra parmaklarda çarpıklık ve fleksiyon deformitesi görülmesi ile konur. Kemik yapıyı değerlendirmek için röntgen, yumuşak doku ve kas yapılarını değerlendirmek için ise MRI görüntülemeleri istenir. Doğumsal olmayan adölesan çağlarda görülen kamptodaktili fizik muayenesinde ekstansiyonda kısıtlılık ve fleksiyon kontraktürü görüntüsüyle tanı alır. Eklemlerde hareket açıklığı ölçümleri yapılır.
Kamptodaktili (çarpık parmak) ne zaman tedavi edilir ?
Hastanın genel anestezi alması konusunda herhangi bir risk yoksa 3 ay-1 yaş arasında oeprasyon önerilir. 1 yaşından sonra kontraktürler tamamen oturur, açılması zorlaşır ve eklem yüzeylerinde kalıcı hasarlar meydana gelebilmektedir. İlerleyen yıllarda eklem ve kas yapılarında düzenleme yapılması amacıyla ek cerrahi operasyonlar gerekebilmektedir.
Eklemde çarpıklık ve hareket deformitesi olan parmağın fonksiyonel olarak kullanılmasını sağlamak ve kontraktürü açmak
-İnce ve kaba kavrama hareketlerini sağlamak
-Eklemde bağ rekonstrüksiyonu yaparak stabilite sağlamak
-Estetik görünüm açısından kabul edilebilir bir parmak oluşturmak olmalıdır.
Kamptodaktili (çarpık parmak) tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi cerrahi olmayan (konservatif) ve cerrahi olarak ikiye ayrılır. Parmaktaki eklem kontraktür açısı düşük ise doktor kontrolünde pasif germe hareketleri ve dinamik ateller ile konservatif tedavi önerilir. Hasta bu tedavilere cevap vermez ise cerrahi tedavi önerilir. Eklem kontraktür açısı yüksek olan (30 derecenin üzeri), ciddi seviyede fleksiyon kontraktürü olan hastalarda cerrahi olarak anormal yerleşimli kaslar yeniden şekillendirilip konumlandırılır. İhtiyaç halinde kas ve tendon transferleri yapılır. Eklem yüzeyleri ve kapsülü onarılır, kemik yapıları uygun şekilde teller ile sabitlenir. Cilt kontraktürü ise Z-plasti ve KM-plasti operasyonları ile açılır ve ihtiyaç olan bölgelere cilt eksikliğini kapatmak amacıyla greft konur.
Ameliyat sonrasında nelere dikkat edilmelidir ?
Hastalar dört hafta boyunca atel ile takip edilir. Eklemlerin sertleşmemesi ve tekrar kontrakte olmaması için hareketli ateller önerilir. Erken dönemde fizik tedavi kontrolünde mobilizasyon tedavinin önemli bir parçasıdır.
Klinodaktili (Kavisli/Eğri Parmak)
Doğumsal olarak beşinci parmağın içe, 4. Parmak tarafına bakan eğriliğidir. Ayak parmaklarında da tutulum yapabilen nadir bir konjenital anomalidir. Ailesel geçişli Down sendromunda görülen patolojik bulgulardan biridir. Klinodaktilinin eşlik edebileceği diğer sendromlar; Fanconi anemisi, Turner ve Kliefelter sendromudur. Parmaktaki tendon ve ligamanların defekti ve yanlış yerleşimi sebebiyle görülmektedir. Parmaktaki büyüme plağındaki bükülme nedeniyle eğrilik ve fleksiyon izlenir. Parmak eklemlerinde günlük aktivitelerin yapılmasını engelleyen hareket kısıtlılığının derecesine bağlı olarak operasyon gerekebilmektedir. Cerrahi olarak kasların yeniden konumlandırılması ve kemik osteotomileri yapılabilmektedir.
