Donuk omuz, tıbbi adıyla adeziv kapsülit, omuz eklemini saran kapsül dokusunun kalınlaşıp sertleşmesiyle birlikte hareketin ağrılı ve kısıtlı hale geldiği bir durumdur. Genellikle yavaş başlayan ve zaman içinde ilerleyen bu hastalık, hem omuz ağrısına hem de eklem hareketlerinde belirgin azalmaya yol açar. Tedavi süreci sabır gerektirir, ancak uygun yöntemlerle hastalar büyük oranda iyileşebilir.
Donuk Omuz nedir?
Donuk omuz, omuz ekleminin içini çevreleyen bağ dokusu kapsülünün iltihaplanarak kalınlaşması ve esnekliğini kaybetmesiyle ortaya çıkan, ilerleyici seyirli bir eklem hastalığıdır. Kapsülde gelişen yapışıklıklar nedeniyle omuzun normal hareket açıklığı azalır ve kişi hem kolunu hareket ettirmekte zorlanır hem de ciddi ağrı hisseder. Genellikle tek omuzda görülse de, bazı durumlarda her iki omuz da etkilenebilir.
Donuk Omuz belirtileri nelerdir?
Donuk omuzun en belirgin belirtileri ağrı ve hareket kısıtlılığıdır. Başlangıç döneminde ağrı ön plandadır; bu ağrı genellikle geceleri artar ve istirahat halindeyken bile hissedilir. Zamanla bu ağrıya hareket kabiliyetinde azalma eşlik eder. Kişi kolunu yana açmakta, arkaya uzatmakta veya yukarı kaldırmakta ciddi güçlük çeker. Günlük yaşamda giyinmek, saç taramak veya cüzdanını almak gibi basit hareketler bile zorlayıcı hale gelir.
Donuk Omuz neden olur?
Nedeni her zaman net olarak ortaya konamasa da, bazı durumlar bu hastalığın gelişimini tetikleyebilir. Özellikle omzun uzun süre hareketsiz kalması, örneğin kol kırığı sonrası alçıya alınma veya ameliyat sonrası istirahat süresi gibi durumlar riski artırır. Bunun dışında diyabet, tiroid bozuklukları, kalp hastalıkları ve Parkinson gibi bazı sistemik hastalıklarla da donuk omuz ilişkili olabilir. Kadınlarda ve 40 yaş üzeri bireylerde daha sık görülmesi, hormonal veya yaşla ilgili faktörlerin de rol oynayabileceğini düşündürmektedir.
Kimlerde görülür?
En sık 40 ila 60 yaş arasındaki kişilerde görülür ve kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır. Diyabet hastalarında gelişme riski genel nüfusa göre 2-4 kat daha fazladır. Tiroid hastalıkları (hipotiroidi ve hipertiroidi), geçirilmiş omuz travmaları, felç, göğüs cerrahisi sonrası dönemde uzun süre omuz hareketsizliği yaşayan bireylerde de görülme olasılığı artar.
Tanısı nasıl konulur?
Donuk omuzun tanısı genellikle hastanın şikayetleri ve fizik muayene bulguları ile konur. Doktor, omuzun hareket açıklığını değerlendirir ve özellikle dış rotasyon (kolun dışa döndürülmesi) ve abdüksiyon (kolun yana açılması) hareketlerinde kısıtlılık olup olmadığına bakar. Tanıyı desteklemek amacıyla röntgen, manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya ultrason gibi görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Bu tetkikler daha çok donuk omuza benzer belirtiler gösteren diğer rahatsızlıkları dışlamak için istenir.
Donuk Omuz tedavisi
Donuk omuz tedavisi genellikle aşamalı olarak ilerler ve çoğu vakada cerrahiye gerek kalmadan başarılı sonuçlar elde edilir. Tedavide amaç ağrıyı azaltmak, hareket açıklığını geri kazandırmak ve hastanın günlük yaşamına dönmesini sağlamaktır.
İlaç tedavisi
İlk aşamada ağrıyı kontrol altına almak için ağrı kesici ve antienflamatuar ilaçlar kullanılır. Özellikle gece ağrıları için düzenli ilaç kullanımı önemlidir. Bazen omuz eklemine kortizon enjeksiyonları da yapılabilir. Bu enjeksiyonlar, iltihaplanmayı azaltarak hem ağrıyı hafifletir hem de egzersizlerin daha rahat yapılmasına olanak tanır.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon
Tedavinin temelini fizik tedavi oluşturur. Özellikle omuz kapsülünü esnetmeye yönelik pasif ve aktif germe egzersizleri hareket kabiliyetini artırır. Erken dönemde başlanan fizik tedavi, ileride cerrahiye gerek kalmadan iyileşmeyi mümkün kılar. Düzenli yapılan fizik tedavi seansları ve evde uygulanan egzersizler, tedavi sürecinin başarısında belirleyicidir.
Evde uygulanabilecek egzersizler
Donuk omuz egzersizleri, tedavinin olmazsa olmazıdır. Sarkaç egzersizi, bastonla yapılan yönlendirme hareketleri, duvara tırmanma egzersizi gibi basit hareketlerle omuz yavaşça hareket ettirilmeye başlanır. Egzersizler genellikle ağrısız sınıra kadar yapılmalı ve aşırı zorlamaktan kaçınılmalıdır. Fizik tedavi uzmanı tarafından kişiye özel bir program verilmesi en sağlıklı yaklaşımdır.
Enjeksiyon tedavisi
Donuk omuz tedavisinde özellikle başlangıç döneminde omuz içine uygulanan kortikosteroid (kortizon) enjeksiyonları oldukça etkilidir. Bu enjeksiyonlar eklem içindeki inflamasyonu azaltır, ağrıyı kontrol altına alır ve fizik tedaviye başlamayı kolaylaştırır. Uygulama genellikle poliklinik şartlarında, kısa sürede yapılır ve etkisi birkaç hafta sürebilir. Uygun doz ve sıklıkta yapıldığında güvenlidir.
Cerrahi tedavi
Konservatif tedavilere (ilaç, fizik tedavi, enjeksiyon) rağmen 6 aydan uzun süre devam eden ve günlük yaşamı ciddi şekilde etkileyen vakalarda cerrahi tedavi düşünülebilir. Cerrahi genellikle iki şekilde uygulanır:
- Anestezi altında manipülasyon: Hasta uyutularak omuz, kontrollü bir şekilde zorlanarak hareket ettirilir ve yapışıklıklar açılmaya çalışılır.
- Artroskopik kapsül gevşetme: Kapalı ameliyat yöntemiyle omuz eklemine girilir, kalınlaşmış ve yapışmış kapsül dokusu özel aletlerle kesilerek serbestleştirilir.
Her iki yöntemin ardından erken dönemde fizik tedaviye başlanması, tedavinin başarıya ulaşması için kritiktir.
Donuk Omuz ne kadar sürer?
Donuk omuzun iyileşme süreci kişiden kişiye değişebilir. Hastalık genellikle 1 ila 3 yıl arasında süren bir seyir gösterir. Bazı hastalar 6 ayda iyileşirken, bazıları için bu süreç daha uzun olabilir. Erken tanı, düzenli fizik tedavi ve egzersiz, iyileşme süresini belirgin şekilde kısaltır. Tedaviye uyumlu hastalarda tamamen normale dönüş mümkündür.
Donuk Omuz tekrarlar mı?
Donuk omuz genellikle aynı omuzda tekrarlamaz. Ancak, bir omuz etkilendiyse diğer omuzda da ilerleyen yıllarda benzer belirtiler gelişme riski artar. Riskli grupta yer alan bireylerin omuz hareketliliğini koruması, uzun süreli hareketsizlikten kaçınması ve düzenli egzersiz yapması önerilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
Donuk omuz ne zaman geçer?
Tedaviye bağlı olarak 6 ay ila 2 yıl arasında iyileşme süreci değişebilir.
Fizik tedaviyle tamamen düzelir mi?
Evet, vakaların büyük çoğunluğu fizik tedaviyle cerrahiye gerek kalmadan iyileşir.
Donuk omuz ameliyatı sonrası ağrı olur mu?
Kısa süreli ağrı ve hassasiyet olabilir. Ancak fizik tedaviyle bu durum hızla geriler.
Egzersizleri ne sıklıkla yapmalıyım?
Fizyoterapistinizin önerdiği program doğrultusunda, genellikle günde birkaç kez yapılmalıdır.
