Çocuğunuz yürümeye başladığında adımlarını dikkatle izlemek doğal bir ebeveyn refleksidir. Bazı çocuklar yürürken topuklarını yere tam basmaz ve parmak uçlarında yürürler. Çocuklarda parmak ucunda yürüme, tıbbi olarak “tiptoe walking” olarak adlandırılır ve çoğu zaman geçici bir durumdur. Ancak bu yürüyüş şekli sürekli hale gelirse, bazı gelişimsel ya da nörolojik sorunların işareti olabilir. Bu yazıda, bu yürüme biçiminin nedenlerini, hangi durumlarda normal sayıldığını ve ne zaman değerlendirme gerektiğini açıklayıcı bir şekilde bulacaksınız.
Parmak Ucunda Yürüme Ne Zaman Normaldir?
Birçok çocuk, özellikle yürümeyi ilk öğrendikleri dönemde zaman zaman parmak ucunda yürüyebilir. 12–18 ay arası yürümeye başlayan bebeklerde bu durum, yeni öğrenilen yürüme becerisinin bir parçası olarak ortaya çıkabilir. Kas-iskelet sistemi henüz olgunlaşmamıştır ve motor kontrol tam gelişmediği için topuk teması geçici olarak eksik olabilir.
Eğer çocuğunuz parmak ucunda yürürken rahat görünüyor, dengesi iyi, konuşması ve diğer motor becerileri yaşına uygun gelişiyorsa bu durum çoğunlukla zararsızdır. Bu geçici dönem, genellikle 2–3 yaş civarında kendiliğinden kaybolur.
Ne Zaman Endişelenmeli?
Çocuğunuz 3 yaşından büyükse ve hâlâ parmak ucunda yürümeye devam ediyorsa, bu durum dikkatle değerlendirilmelidir. Sürekli olarak topuğunu yere basmıyor, sert veya gergin bacak kasları varsa ya da başka motor gelişim gerilikleri eşlik ediyorsa, altında yatan başka bir durum olabilir. Özellikle şu durumlarda bir uzmana başvurmanız önerilir:
- 3 yaşından sonra hâlâ yalnızca parmak ucunda yürüme
- Topuğu yere basarken ağrı şikayeti
- Kalça, diz veya ayak bileğinde hareket kısıtlılığı
- Konuşma, sosyal etkileşim ya da el becerilerinde gecikme
- Ailede nöromusküler hastalık öyküsü
Parmak Ucunda Yürümenin Nedenleri Nelerdir?
Parmak ucunda yürümenin altında çeşitli nedenler olabilir. Bunlar genel olarak üç grupta incelenir:
1. İdiyopatik Parmak Ucunda Yürüme
Bu en sık görülen formdur. Altta yatan belirgin bir tıbbi neden bulunmaz. Çocuk normal motor gelişim gösterir, sadece alışkanlık haline gelmiş bir yürüyüş biçimi vardır. Genellikle ailesel yatkınlık söz konusudur ve zamanla düzelme eğilimindedir.
2. Kas Gerginliği veya Kas Kısalığı
Baldır kaslarında (özellikle gastroknemius-soleus grubunda) kısalık veya aşil tendonunda gerginlik varsa, çocuk topuğunu yere basmakta zorlanabilir. Bu durumda kas esnekliğini değerlendirmek için fizik muayene ve gerekirse ortopedik görüntüleme gerekebilir.
3. Nörolojik ve Gelişimsel Bozukluklar
Otizm spektrum bozukluğu, serebral palsi, kas distrofileri gibi bazı nörolojik hastalıklar da parmak ucunda yürüme ile ilişkilendirilebilir. Bu çocuklarda yürüme dışında iletişim, kas tonusu, denge veya gelişim alanlarında da farklılıklar gözlenebilir. Bu nedenle ayrıntılı nörolojik değerlendirme gerekebilir.
Tanı Nasıl Konur?
Tanı süreci öncelikle çocuğun öyküsü ve fizik muayenesi ile başlar. Kas uzunluğu, eklem hareket açıklığı ve yürüme paterni değerlendirilir. Şüpheli durumlarda ortopedi, çocuk nörolojisi veya çocuk gelişimi uzmanlarının görüşleri istenebilir. Gerekli görülürse kas-iskelet sistemi ultrasonu, EMG (elektromiyografi) veya MR gibi ileri tetkikler yapılabilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tedavi, parmak ucunda yürümenin nedenine ve çocuğun yaşına göre değişir. İdiyopatik olgularda genellikle izlem ve hafif fizik tedavi yeterli olur. Ancak kas gerginliği veya altta yatan başka bir durum varsa daha aktif müdahale gerekebilir.
- Fizik tedavi ve germe egzersizleri: Baldır kaslarını ve aşil tendonunu esnetmeye yönelik egzersizler uygulanır. Bu egzersizler düzenli olarak yapıldığında büyük oranda düzelme sağlanır.
- Ortez kullanımı: Ayak bileğini düz konumda tutan özel gece atelleri ya da yürürken kullanılan ortezler, topuk temasını teşvik eder.
- Alçı tedavisi: Kısa süreli seri alçılama yöntemleri, aşırı kas gerginliği olan çocuklarda kas uzunluğunu artırmak için kullanılır.
- Botulinum toksin (Botox) uygulaması: Bazı vakalarda, kas tonusunu geçici olarak düşürmek amacıyla kullanılır.
Cerrahi Tedavi Seçenekleri:
Çocuklarda parmak ucunda yürüme genellikle fizyoterapi, germe egzersizleri ve ortez kullanımı gibi konservatif yöntemlerle düzeltilir. Ancak bazı çocuklarda bu tedavilere rağmen ilerleme sağlanamaz ve yürüyüş paternindeki bozukluk kalıcı hale gelir. Bu durumda cerrahi müdahale gündeme gelir. Cerrahi tedavi, özellikle aşil tendonunda kısalık, kas gerginliği, ya da kas-iskelet sisteminde yapısal dengesizlik bulunan ve 5–6 yaş sonrası hâlâ topuğunu yere basamayan çocuklar için değerlendirilir.
Aşil Tendonu Uzatma
En sık uygulanan cerrahilerden biri, baldır kaslarının kısalığına bağlı olarak yapılan aşil tendonu uzatma operasyonudur. Bu işlemle tendonun gerginliği azaltılır ve topuğun yere temas etmesi kolaylaştırılır. Genellikle minimal invaziv tekniklerle yapılabilir. İyileşme sürecinde alçı veya ortez kullanılır ve sonrasında fizik tedavi uygulanır.
Ancak bu yöntem her çocuk için ideal değildir. Özellikle nörolojik nedenlerle parmak ucunda yürüyen çocuklarda kas uzatma, istemsiz motor hareketleri ortadan kaldırmak için yeterli olmayabilir. Bu noktada daha ileri bir cerrahi yaklaşım olan hiperselektif nörektomi gündeme gelir.
Hiperselektif nörektomi
Hiperselektif nörektomi, sinir cerrahisinde kullanılan mikroskopik ve seçici bir teknikle, aşırı kas kasılmalarına yol açan sinir liflerinin bir kısmının hedeflenerek kesilmesini içerir. Bu yöntemde amaç, kasların normal fonksiyonunu korurken aşırı tonusu azaltmaktır. Operasyon sırasında sinir lifleri elektro fizyolojik testlerle değerlendirilir ve sadece aşırı uyarılan sinir dalları seçilerek alınır. Böylece istemsiz kas kasılmaları azalır, yürüyüş daha fonksiyonel hale gelir ve topuk yere daha rahat basabilir.
Hiperselektif nörektomi, spastik çocuklarda yürüme paterninin düzeltilmesinde oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Bu yöntemin avantajı, kasların tamamen zayıflamasını önlemesi ve hareket açıklığının korunmasıdır. Ayrıca minimal invaziv olması nedeniyle iyileşme süreci diğer cerrahi yöntemlere göre daha hızlıdır. Ancak bu cerrahi müdahale, uzmanlık ve ileri teknoloji gerektirdiğinden mutlaka deneyimli bir ekip tarafından gerçekleştirilmelidir.
Cerrahi müdahale sonrası rehabilitasyon dönemi büyük önem taşır. Fizik tedavi programları, cerrahinin etkisini destekler ve çocuğun fonksiyonel becerilerini yeniden kazanmasına yardımcı olur. Yürüme eğitimi, kas kuvvetlendirme ve denge çalışmaları bu süreçte temel uygulamalardır. Doğru rehabilitasyonla birlikte cerrahi sonrası iyileşme tamamlandığında, çocuklar daha dengeli ve ağrısız yürüyebilir, günlük aktivitelerine daha kolay katılabilir.
Sonuç olarak, parmak ucunda yürüme sorunu olan çocuklarda cerrahi tedavi, yalnızca konservatif yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda gündeme gelir. Hiperselektif nörektomi, bu bağlamda spastisiteyi azaltarak yürüyüş kalitesini artıran seçkin bir cerrahi yöntemdir. Ancak cerrahi kararları her zaman multidisipliner bir değerlendirme ile verilmelidir. Erken tanı, uygun cerrahi müdahale ve düzenli rehabilitasyon ile çocukların yaşam kalitesi önemli ölçüde iyileştirilebilir.
Parmak ucunda yürüme nedeni ile ameliyat ettiğimiz hastamızın 3 ay sonraki sonucu
Serebral palsi nedeni ile hiperselektif nörektomi yapılan hastanın görüşleri
Serebral palsi nedeni ile ayakta kasılma ve yürüme bozukluğu hiperselektif nörektomi yapılan hasta
